Hoe men er ook over wil oordelen, deze wijze van bou
wen sproot in beginsel voort uit een oprechte belang
stelling voor het stadsbeeld. De restauratie van het
woonhuis werd niet helemaal vergeten. In 1864 werd
het eerste huis in Brugge gerestaureerd en wel het
pand Jeruzalemstraat 56-60. Het stadsbestuur stimu
leerde deze restauraties door y3 deel van de restau
ratiekosten te vergoeden.
Helaas werd deze vorm van subsidie vaak misbruikt.
In de periode tussen de beide wereldoorlogen werd
deze subsidiëring zeer breed genomen en ook op
nieuwbouw toegepast. Het gevolg was dat steeds min
der huizen gerestaureerd, doch eenvoudig gesloopt
werden om door antiquiserende bouwsels te worden
vervangen. Ook nu nog wordt helaas te gemakkelijk
deze wijze van „restaureren" toegepast.
De door de luet beschermde monumenten in Brugge.
De monumentenbescherming in Belgie is gebaseerd
op de wet op het behoud van monumenten en land
schappen van 7 augustus 1931. Deze wet handelt over
de procedure tot plaatsing op de Monumentenlijst
door het Rijk. De procedure is als volgt:
De aanwijzing van monumenten kan uitgaan van de
Commissie van Monumenten en van Burgemeestei en
Schepenen die hiertoe aan de regering een voorstel
doen. Deze laatste beslist over het al of niet plaatsen
op de lijst. Valt deze beslissing positief uit dan wordt
dit aan de eigenaar en het gemeentebestuur medege
deeld. Deze kunnen in beroep gaan bij het provinci
aal bestuur. Deze zendt het voorstel voorzien van be
zwaren en opmerkingen van derden aan de Koninklij
ke Commissie van Monumenten. De regering in haar
geheel neemt uiteindelijk de definitieve beslissing. De
ze procedure is lang en kan door overheidsinstan
ties die monumentale gebouwen in eigen beheer
hebben zo bemoeilijkt worden dat de plaatsing niet
doorgaat. Zo kon het gebeuren dat de kapel van de
Abdij Hemelsdale te Brugge (gebouwd in 1676) enige
jaren geleden door het Rijk werd gesloopt om in een
Neo stijl te worden herbouwd.
De eigenaar van een monument heeft recht op sub
sidie bij een eventuele restauratie. Indien de eigenaar
niet wenst te restaureren en het monument met on
dergang wordt bedreigd dan kan de overheid ont
eigenen en zelf de restauratie doen uitvoeren en
ambtshalve dit geld terugvorderen.
Het resultaat van deze moeizame procedure is dat
zeer weinig gebouwen op de Monumentenlijst zijn ge
plaatst. In heel België slechts 2000. (In Nederland
40.000).
Antwerpen heeft slechts 50 beschermde monumen
ten, Brussel 26, Gent 54 en Luik 163.
Vergelijkbare steden in Nederland zijn b.v. Amster
dam met 5500, Utrecht 838, Delft 572 en Maastricht
met 1396 bescheimde monumenten.
In de gehele stad Brugge geeft de lijst van bescherm
de monumenten slechts 34 objecten aan. De meeste
hiervan zijn de grote gebouwen, zoals het Stadhuis,
de Halle en Belfort. Het Vrije (nu gerechtshol), de
vier stadspoorten (de Gentpoort, Ezelpoort, Smeclen-
poort en de Kruispoort), de Proosdij en de vele kel
ken. Gebouwen dus, waarvoor nauwelijks enige be
scherming nodig is. Zij zijn in feite het eigendom
van de hele burgerij van Brugge. Maar van de
meest kwetsbare groep, de woonhuizen zijn er slechts
4 beschermd. En het zijn juist deze huizen die het
stadsbeeld van Brugge bepalen.
Gaan we nog even de inventarisatie na van de huizen
die voor het behoud van het historische stadsbeeld
van doorslaggevend belang zijn.
Uit de latere middeleeuwen resten nog 300 gevels,
uit de renaissance (16de en 17de eeuw) 750, en uit
de 18de eeuw 350 gevels.
Hierbij moeten we nog ruim 200 gevels optellen die
niet duidelijk tot de bovengenoemde perioden beho
ren, maar door hun traditionele bouwelementen zo
wel tot de 15de, 16de en 17de eeuw kunnen beho
ren. Er zal nog veel studie en ervaring voor nodig
zijn om deze gevels bij benadering te kunnen dateren.
Uit de eerste helft van de 19de eeuw zijn nog ruim
800 gevels bewaard. Kenmerkend voor deze periode
zijn de gepleisterde oi wit geschilderde gevels met een
voudige rechte kroonlijsten. Vele van deze 19de-eeuw-
se gevels zijn bij nadere bestudering van oorsprong
ouder en hebben slechts een verbouwing ondergaan.
Bij deze laatste groep mogen zeker nog ruim een hon
derdtal gevels opgeteld worden uit de tweede helft
van de 19e eeuw die nog op de klassieke wijze zijn ge
bouwd.
De oude binnenstad van Brugge telt momenteel on
geveer 6500 huizen. Tellen wij de bovengenoemde
aantallen huizen op dan komen wq op 2500 huizen
die als belangrijk voor het behoud van het huidige
stadsbeeld aangemerkt kunnen woiclen. Van deze
2500 oude woonhuizen in Brugge zijn er dus slechts
4 wettelijk beschermd. Alleen deze 4 woonhuizen heb
ben recht op volledige subsidie bij restauratie. De
87
Steenshaat hoek Si/non Slevmplaals Langzaam biokkelt de
eenheid van hel stadsbeeld af (foto v d. sclm/vsi)
