(Vervolg Heemschutberichten)
Studiegroep binnenstad Groningen
De democratie in de besluitvorming over grote tech
nische projecten is een moeilijke zaak, maar einde
lijk dringt het ook tot de politici door, dat er op dit
punt iets mis gegaan is in ons land. Vandaar dat
veel gepraat wordt over „inspraak" van de burgerij,
en dat er hearings en teach-in's georganiseerd worden
waar iedereen zijn zegje kan zeggen. Dat biedt de
mogelijkheid om „stoom af te blazen".
Trekken de verantwoordelijke bestuurders er zich
iets van aan? Tot nog toe blijkt daar weinig van.
Het is ook vrij eenvoudig om in de emotionele reac
ties van het publiek, dat nóch de tijd, nóch de gele
genheid, nóch de kennis van zaken heeft om zich in
de uitvoerige ambtelijke voorstudies te verdiepen,
onjuistheden of tegenstrijdigheden aan te wijzen.
En dan keert men opgelucht terug tot de beproefde
praktijk uit de pruikentijd „wat de heren wijzen,
zullen de burgers prijzen". Ook onder de burgerij
zijn echter deskundigen, en het wordt al te gemakke
lijk aangenomen dat iemand die ambtelijk met een
bepaalde taak wordt belast; daardoor meteen de man
met het scherpste en diepste inzicht wordt. Het zou
heel goed kunnen gebeuren dat er architecten, so
ciologen, stedebouwkundigen en wetenschapsmen
sen van nog andere vakken zijn, die over de brand-
dende vraag wat er met onze oude binnenstad moet
gaan gebeuren, tot een beter gefundeerde conclusie
komen dan wat er aan officiële plannen ter tafel
ligt.
Het eerst-noodzakelijke is dan dat deze mensen bij el
kaar komen en gezamenlijk hun gedachten uitwer
ken. Dat is gebeurd in Groningen. De schok die in
Amsterdam veroorzaakt werd door het bouwplan
van de Algemene Bank Nederland ontstond in Gro
ningen door het plan om de Harmonie af te breken.
Zowel in Groningen als in Amsterdam en in vele
andere steden met een eigen karaktervolle kern,
gaat het niet om een enkel bouwplan, maar om een
beleidslijn die zich in dergelijke sprekende voorbeel
den manifesteert. De „studiegroep binnenstad Gro
ningen" die architecten en wetenschappelijke mede
werkers van de universiteit omvat, heeft nu een ge
degen rapport op tafel gelegd: kanttekeningen bij
het Ontwerp-verkeersplan Groningen-centrum. Wij
zullen daar in een volgend nummer op terugko
men en volstaan nu met de kanttekening dat een
dergelijk werkstuk van moeilijk te overschatten
betekenis is voor de democratische besluitvorming.
Want verkeersmaatregelen en vervoerssystemen zijn
niet uitsluitend technische projecten, die alleen op
grond van efficiency en kosten beoordeeld worden.
Het zijn onderdelen van een maatschappelijk appa
raat dat gericht moet zijn op het welzijn van huidige
en komende generaties, die meer nodig hebben dan
snelheid en geld. Wanneer daaraan de menselijke
waarden van ons milieu worden opgeofferd, dan is de
prijs te hoog geweest.
Brielle, P.TT .-kantoor
Het postkantoor van Brielle is gevestigd in een gaaf
18de-eeuws patriciërshuis dat goed past in de ge
verwand van.de Voorstraat. De P.T.T. is voorne
mens dit monument af te breken om er een nieuw
gebouw neer te zetten. Heemschut heeft B. en W.
gevraagd geen medewerking te willen verlenen aan
het verkrijgen van een sloopvergunning.
UtrechtStevensfundatie
Het vooroordeel dat de 19de eeuw geen eigen archi
tectonisch gezicht had, begint te verdwijnen. De
wijze waarop in de eerste driekwart van de vorige
eeuw elementen van het klassicisme en van de En
gelse „Gothic Revival" verwerkt werden in een so
bere deftigheid van zeer Nederlands karakter, komt
in de belangstelling. Men krijgt oog voor de archi
tectonische kwaliteiten van allerlei tot voor kort
als onbeduidend veronachtzaamde gebouwen. Een
complex dat deze aandacht ten volle verdient is de
Stevensfundatie in Utrecht die in het midden van
•de vorige eeuw buiten de Singel op de hoek van de
Kruisstraat en de Biltstraat werd gebouwd. Het was
geen hofje voor bejaarden maar hét eerste voorbeeld
in Nederland van bewust volkshuisvestingsbeleid in
een periode dat ruim een kwart van de bevolking-
in één-kamerwoningen huisde, vaak van zeer slechte
kwaliteit. De Stevensfundatie was opgezet om pro
testantse ambachtslieden een vrije woning te ver
schaffen. Deze woningen hadden licht en ruimte
om zich heen, in een tijd dat kelderwoningen en in
pandige blokken als normale behuizing voor ar
beidersgezinnen werden aanvaard. Men kan de Ste
vensfundatie zien als een prototype van het heilza
me werk dat in de komende honderd jaar verricht
zou worden in samenwerking tussen woningbouw
verenigingen en de overheid. Behalve zijn architec
tonische en stedebouwkundige waarde, heeft de Ste
vensfundatie dus een grote betekenis als monument
van de sociale geschiedenis.
De gemeente Utrecht kocht het complex in 1958 als
plaats voor een nieuw „Tivoli" en verhuurde de
woningen voorlopig aan studenten. Nu hebben
B. Sc W. voorgesteld de bebouwing te slopen om er
parkeerterrein te maken. Honderd bewoners moeten
dan wijken voor tweehonderd auto's, een stedebouw
kundig niet te verantwoorden gat wordt in de gevel-
wancl van de Biltstraat geslagen, en een gebouwen
complex gaat verloren dat zowel voor de studenten
als na het aanbrengen van de nodige voorzienin
gen voor bejaarden goede woongelegenheid zou
kunnen bieden, en dat op zichzelf, om velerlei re
denen, waard is om te worden behouden. De behoef
te aan parkeergelegenheid is een reëel probleem,
maar auto's kunnen ook naar een andere plek in
de gemeente rijden. Heemschut heeft de gemeente
raad met klem verzocht de gebouwen van de Ste
vensfundatie niet af te breken.
63
