HEEMSCHUT 1967-1968
57ste jaarverslag van de secretaris
De werkzaamheden van onze Bond zijn in het ver
slagjaar beïnvloed door de ziekte en het overlijden
van voorzitter d'Ailly, die op zo persoonlijke en, zo-
ats men weet, energieke en blijmoedige wijze 'lei
ding gat' aan onze over het gehele land verspreidt
aKtiviteiten in het belang van de schoonheid van
Nederland.
Het geeft blijk van zijn visie, dat hij reeds lang voor
zijn verscheiden omzag naar een opvolger en in klei
ne vertrouwde kring de naam noemde van hem, die
aan uw Algemene Ledenvergadering als kandidaat
voor het voorzitterschap wordt voorgedragen.
Het is gezond, dat een zich snel ontwikkelend land
met toenemende industrialisatie bouwt en groeit,
hetgeen onvermijdelijk ten koste moet gaan van het
landelijke en van voor velen zo vertrouwde aanzien
van stad, dorp en landschap.
Het geeft echter aanleiding tot bezorgdheid en zelfs
tot tegenmaatregelen, als die groei, in uitvoering bij
nuchter technisch denkende elementen, niet zorg
vuldig genoeg geschiedt en afbreuk doet aan de er
kende schoonheid en het bijzondere karakter van
stad en landschap.
Het is op deze laatste gronden en krachtens zijn sta
tuten om waakzaam te zijn voor de schoonheid van
Nederland, dat de Bond bij herhaling zijn waar
schuwende stem laat horen en van zijn democrati
sche rechten gebruik maakt om bezwaar te maken,
waar mogelijk onder het aangeven van de wegen
waarlangs op betere wijze het beoogde doel bereikt
kan worden. Deze akties hebben de tegenstanders
van Heemschut aanleiding gegeven de Bond van
behoudzucht te beschuldigen en dan in de ongun
stige zin van het tegenhouden van de vooruitgang.
Bij voorkeur wordt in deze kring Heemschut be
schuldigd op te treden voor het in stand houden van
oude, bouwvallige en afgedane bouwkunst.
Het is betreurenswaardig en pleit niet voor het in
zicht van zijn tegenstanders, dat Heemschut deze
kortzichtigheid wordt aangewreven. Heemschut is
als ieder ander gebaat met de vooruitgang van ons
land. Heemschut zal onvervaard zijn eenmaal door
zijn stichters aangegeven weg volgen met het ideële
doel voor ogen het algemeen belang, dat de schoon
heid van ons land is, te dienen. Het is een verheu
gende omstandigheid, dat al worden niet alle
akties met successen beloond steeds meer uit de
burgerij stemmen opgaan en akties ontwikkeld wor
den, om zich te verzetten tegen onnodige en door
hen ongewenst geachte vernielingen van het goede
patroon. Het is bevredigend dat 57 jaar strijdbaar
heid van de Bond Heemschut en zijn medestanders
dit effect teweeg brengt.
Hoogbouw wordt niet bestreden, maar als deze ge
projecteerd wordt op kwetsbare plaatsen wèl, wegen
aanleg wordt allerminst tegengehouden, maar als
dit ten koste van onvervangbare culturele waarden
gaat, wordt op andere tracering aangedrongen. De
auto wordt niet afgewezen, maar als waardevolle
stads- en dorpsdelen onder de stortvloed van auto's
te gronde worden gericht, wordt op beter doordach
te verkeersmaatregelen aangedrongen.
De stadsspoorweg in Amsterdam wordt niet bestre
den, maar als deze een deel van de binnenstad te
gronde richt onder het mom haar te dienen, wordt
op dit gevaar gewezen.
Tegen nieuwbouw wordt geen stelling genomen,
maar als nieuwbouw zich in verhouding, maat en
ritme niet voegt naar steden en dorpen, die ver
maardheid genieten om haar karakteristieke schoon
heid, dan komt Heemschut in het geweer.
Dit vinden wij een gezonde en doelbewuste aktivi-
teit, welke past in een cultuurland dat democratisch
bestuurd wordt. Het is om die reden, dat wij zo diep
betreuren, menigmaal te moeten constateren, dat
achter de schermen in overheidsdiensten, langdurig
voorbereide, technisch ingewikkelde plannen wor
den voorbereid, die aan de vertegenwoordigers der
burgerij zoals Gemeenteraden, Prov. Staten of Parle
ment op korte termijn ter beslissing worden voor
gelegd. Wij achten het in strijd met een gezonde toe
passing van de democratie, als dergelijke voorstellen
niet voorgelegd worden op zodanige wijze, dat bij de
beslissing een keuze kan worden gemaakt uit ver
schillende mogelijkheden.
Sluit men dit uit, dan worden de hiervoor bedoelde
beslissingen een ja en amen op de dictatuur van een
technische dienst.
Men kan niet verlangen, dat een technische dienst
zijn voorstellen anders dan technisch ziet, maar men
kan dit eisen van de volksvertegenwoordiging. Voor
een dergelijke beslissing worden bij herhaling Ge
meenteraden gesteld. Gaat het zoals in Alkmaar,
waar ruim gelegenheid voor kennisneming en dis
cussie door de raad en burgerij wordt gegeven, clan
ziet men de gelukkige resultaten. Gaat het zoals in
Heusden waar langdurig beraad heeft plaats gehad
dan ziet men, zoals in Alkmaar, vernielingsplannen
gekeerd en fijnzinniger en van breder inzicht getui
gende plannen tot uitvoering komen.
Het is te wensen, dat de metroplannen voor Amster
dam onderworpen zullen worden aan ruim beraad
en tenslotte zodanig geprojecteerd worden, dat één
54
