kap laten gaan, vele winden in energie omgezet;
generaties lang. Soms dagen en nachten achtereen,
wanneer het peil van het polderwater hem tot wer
ken noopte tot het hem bijna noodlottig werd en
hij in 1927 één van zijn plaatstalen roeden brak
tijdens een zware bui. Gelukkig kwam hij door toe
doen van molenmaker M. Bos deze klap weer te
boven en hij nam zijn oude taak weer op tot 30
april 1962. Toen is het werken hem ontnomen als
gevolg van in uitvoering zijnde ruilverkavelings
werkzaamheden. Het was de mens die ingreep, die
zoals hij het al eeuwen gedaan had, maar nu met
moderne middelen, de landerijen van het overtollige
water ging ontlasten.
Weer voltrokken zich veranderingen in zijn nabije
omgeving.
Grote nieuwe gemalen zijn gebouwd, die het ge
hele land van Heusden en Altena bemalen. Hier
door moesten nieuwe vlieten worden gegraven,
nieuwe wegen aangelegd, soms oude verbeterd en
verbreed, een andere kavelindeling worden gemaakt.
Hoe kan het anders in een nieuwe waterhuishou
ding, gepaard gaande met een aanzienlijke verla
ging van het waterpeil. Dit laatste vormt een ern
stige bedreiging voor de molen want wanneer de
houten fundering, die sedert eeuwen onder water
staat, droog komt te staan, vergaat deze en stort het
bouwwerk, dat er op rust, in. Zo leert de ervaring.
Doordat de molens in dit gebied op non actief
kwamen ingevolge de ruilverkaveling, moest worden
omgezien naar een nieuwe eigenaar en wel één, die
zich ten doel stelde deze fraaie exemplaren, monu
menten als ze zijn, gaaf te bewaren en hun behoud
te bevorderen en te verzekeren.
Zulk een eigenaar is gevonden in de „Molenstich
ting Het Land van Heusden en Altena".
Zo is ook de Uitwijkse molen nu eigendom van deze
stichting. Maar de eikenhouten fundering van de
molen stond droog en was dus aan verrotting onder
hevig.
Men heeft binnen 't bestuur van de Molenstichting
zich bezonnen hoe dit probleem het hoofd te kün-
nen bieden.
Het is'te danken aan de svmpathie voor het streven
van de Stichting van de plaatselijke commissie voor
de ruilvërkaveling dat de door de Stichting ter tafel
gébrachte voorstellen ten uitvoer zijn gebracht en
bij andere molens in dit gebied uitgevoerd zullen
worden. Deze voorstellen komen neer op het weer
onder water brengen van de molenfundering. Dit
onderwaterbrengen geschiedt door achter de molen
een hoger waterpeil te handhaven dan het vastge
stelde waterpeil in de sloten van het nieuw verka
velde gebied. Het laatstgenoemde peil ligt 90 cm
lager. Een gelukkige omstandigheid is dat er rond
de Uitwijkse Molen nog een stukje van het oude
land is overgebleven, dat buiten de verkaveling is
gevallen. Hierin liggen de weliswaar drooggeval
len Oud-Uppelsche en Uitwijkse vliet en een ge
deeltes van de Zevenbanse boezem. Met gebruik
making van deze oude watergangen is het mogelijk
gemaakt een circuit aan te leggen, waardoor de mo
len in het water blijft staan en bovendien, wat zeer
belangrijk is, ook kan draaien en weer water kan
opvoeren vanuit de oude, nu zeer kleine polder in
de eveneens zeer kleine boezem.
Omdat het poldertje zeer klein is en derhalve het
polderwater zeer beperkt, zou de molen na een half
uur draaien geen water meer voorradig hebben om
op te voeren. Men dient dus te zorgen dat het op
gevoerde "water weer terugvloeit in de oude polder
sloot. Hiertoe is achter de plaats van de oude wacht-
deur van het gemaal Oud-Uppel, dus achter het zo
genaamde slagbint, een schuif geplaatst, die zo ge
steld kan worden, dat het water weer terugvloeit in
de poldervloot. Hierdoor is bij de in bedrijf zijnde
molen een gesloten circuit ontstaan, terwijl het
draaiende' scheprad tevens een biologische zelfrei
niging van het water met zich meebrengt. Het mag
uniek heten dat men een nieuwe waterstaatkundige
toestand schept, aangepast aan de veranderde situa
tie van de molen.
Ziehier dé Uitwijkse Molen, vroeger en thans: vroe
ger: bemaling van een polder; thans: met hetzelfde,
in 1877 door de firma Penn en Bauduin vervaar
digde, scheprad de stuwende kracht in het circuit.
Maar zowel vroeger als thans een sieraad voor het
landschap; naar wij hopen tot iri lengte van dagen.
Laat ieder die hieraan zijn medewerking wil verle
nen zich als donateur opgeven bij het secretariaat
van dè stichting „Molenstichting Het Land van
Heusden eri Altena", Esdoornlaan 1 te Sleeuwijk
Gironummer 804049.
W. A. KORPERSHOEK
106
UITWJKSE MOLEN
Stroomrichting van het water
wanneer de molen in werking is.
De Uitwijkse molen in de
nieuwe situatie.
GEMAAL OUD UPPEL.
ZANDW'JKSE MOLEN.
