rijks- en provinciewegen. De kern Panningen, cen
traal in het geraeentegebied gelegen, waarin reeds
een onorganisch gegroeid centrum aanwezig was,
werd bestemd tot bestuurlijke en verzorgende kern.
Deze kern werd doorkruist door een stelsel wegen
die hoofdzakelijk in Oost-Westrichting de verbin
dingen intern en extern vormden. Aan dit stelsel
wegen was het oude raadhuis met het oude centrum
gelegen. Aansluitend aan dit bestaande centrum is
een plan in onderdelen ontworpen van de kern Pan
ningen, met op de grens van oud en nieuw gebied,
een winkelcentrum met marktplein, waarbij plaats
moest worden gegeven aan een nieuw raadhuis en
een ontspanningsgebouw.
De keuze werd bepaald door de verlangens om een
marktplein te bezitten, waarop tevens manifestaties
konden worden gehouden en feestelijke gebeurte
nissen konden plaatsvinden. Zo ontstond een ruim
plein, van steenachtige structuur, waarvan de wan
den worden gevormd door zakenpanden met boven
woningen. Het raadhuis werd gesitueerd op de ont
moeting van het oude centrum en het nieuwe plein
terwijl het ontspanningsgebouw deel uitmaakt
van een der wanden van het nieuwe plein. Door
het uitschrijven van een prijsvraag voor laatstge
noemde gebouwen onder een viertal architecten,
stelde het gemeentebestuur een daad en maakte ge
bruik van een mogelijkheid waarvan in ons land
veel te weinig gebruik wordt gemaakt, die met suc
ces werd bekroond.
Door niet bang te zijn voor een forse ingreep (de
angst werd wellicht gemakkelijker overwonnen dan
in een geval van sterke dorpsstructuur) hebben de
stedebouwkundigen van een bebouwing die uit niet
veel meer bestond dan een achteraf gelegen archi
tectonisch onbelangrijke kerk en twee driesprongen,
een duidelijke kern gemaakt. Helaas is hun ontwerp
voor het woongebied ten Zuid-Oosten van het Raad
huisplein niet belangwekkend om niet te zeggen
onbevredigend: dit bestaat uit een aantal rechte
straten met eengezins-huisjes, die vrij eentonig zijn
c.q. zullen worden. Het plein is echter een vondst,
in zijn eenvoud overtuigend. Het had echter niet de
allure gekregen die het nu heeft, als het niet groten
deels bebouwd was door één architect, G. J. W.
Snelder, die ook het raadhuis en het gemeenschaps
huis heeft ontworpen. Het is jammer, dat de Oost
kant ook niet in handen van Snelder is gegeven: dan
had men een geheel verkregen, dat „in het moder
ne" had kunnen wedijveren met de mooiste „als
geheel" ontworpen pleinen van de Renaissance of
de Barok. Snelder's architectuur, waarin vooral het
wit van de muren sterk spreekt, heeft iets mediter
raans, waardoor het lijkt alsof de toch ook typisch
Nederlandse luchten van Brabant iets minder som
ber schijnen.
Het centrum is in overeenstemming met de bedoe
ling van de stedebouwkundigen zeer stedelijk opge
vat, waardoor het in het begin van dit opstel ge
signaleerde gevaar, dat dreigt als een schaalvergro
ting in een dorp optreedt, werd afgewend.
Zeker, het plein is een duidelijke uitdaging. Er is
geen sprake meer van landelijk-agrarisch-roman-
tische concessies. Er is de kern van een stadje ont
staan. Het feit, dat men zo onomwonden gekozen
heeft voor een bewuste vormgeving verdient grote
waardering. Zowel voor de stedebouwkundigen, de
architect als het gemeentebestuur.
R. BLIJSTRA
93
Het stedelijk Raadhuisplein
te Panningen.
foto F. Lahaye.)
