Ook klokken
zijn Monumenten
van haar onvervangbare architectonische én stéde-
bouwkundige waarden, het gezond levende hart
van Nederlands hoofdstad te doen zijn." -
De stedebouwkundige raad geeft verschillénde ad
viezen, waarvan wij er toch ook enkele willen' noe
men. Hij wijst op het verlenen van vrijstellingen bij
verstrekken van bouwvergunningen en wijst er zeer
terecht op, dat het verlenen van vrijstellingen veelal
als normaal beschouwd wordt door B. 8c W. en
zich niet beperkt tot enkele uitzonderingen. Hierbij
wordt te weinig rekening gehouden niet 'stedebouw
kundige factoren, aldus de stedebouwkundige raad.
Vrijstellingen zijn niet bedoeld als een reclït, ver
duidelijkt de raad, maar als een gunst," wélke: kan
worden verleend, wanneer daar redenen voor be
staan!
Het is naar het oordeel van de stedebouwkundige
raad gewenst, dat tussen de rooilijnen in hét ge
bied van de grachten niet hoger gebouwd kan wor
den dan in de voor- en achtergevelröo'ilijnen moge
lijk is, d.w.z. dat deze tussenhoogte in de praktijk
eveneens beperkt wordt tot 16 meter.
Met betrekking tot het hanteren van de welstand
bepaling geeft de stedebouwkundige raad in over
weging om voor de beoordeling van te ondernemen
bouwwerken, met name aan de grachtengordel,
supervisoren aan te stellen, die opdracht krijgen
bepaalde bouwblokken onder hun speciale hoede
te nemen.
In deze tijd van ongedachte vervuiling (te land, te
water en in de lucht), verkeerscongestie, uit maat
en rytme vallende „grootbanken"-bouw en -uitbrei
dingen in de binnenstad en van voornemens om een
metro, zowel als een ondergrondse spoorlijn, dwars
door de kwetsbare binnenstad heen te leiden, welke
binnenstad bij herhaling en door allerlei instanties
van betekenis van „karakteristieke schoonheid" en
met „onvervangbare waarden" wordt genoemd, kan
het goed zijn zich even te bezinnen wat hierover
vroeger gezegd, geschreven en in het vooruitzicht is
gesteld ten aanzien van „het beleid".
Het behoud van ons historisch klokkenbezit is stel
lig een zaak, dié ook de Bond Heemschut ter harte
gaat, want de klok en beiaard vormen toch wel een
integrerend element in onze samenleving! Klokke-
klank kleurt sinds eeuwen het leven van al onze
dorpen en steden en hij bepaalt in hoge mate de
sfeer in onze lage landen. De zorg voor dit behoud
vormt weliswaar geen primair onderdeel van onze
werkzaamheden, want er zijn andere organen, als
de Nederlandsche Klokkenspel Vereniging met haar
Advies- en Historische Commissies, die zich daar
mede intensief bezighouden. Nu de Rijksdienst voor
de Monumentenzorg in samenwerking met deze ver
eniging een brochure het licht heeft doen zien over
„De bescherming van Klok en Beiaard" willen wij
dit punt echter onder de aandacht van onze lezers
brengen.
Klokken hangen hoog in de torens; men hoort hun
geluid, maar men weet niet vanwaar ze komen en
waar ze heengaan. Met andere woorden: men waar
deert de klank, maar het grote publiek heeft maar
weinig weet van de klokken en hun geschiedenis
en wat er mee gebeurt laat het gros onberoerd. Dat
doet het vaak ook de bezitters en dat heeft tot ge-
volg, dat nog ieder jaar uit historisch oogpunt on
vervangbare klokken verdwijnen.
Mén zou onze klokken bronzen archivalia kunnen
noemen, want zij belichten elk afzonderlijk en in
hun totaliteit verschillende facetten van de geschie
denis. De vakman zal bij het onderzoek van een klok
vooral belangstelling hebben voor het gietproduct,
het gebruikte materiaal, de legering en de vorm-
techniek. Het interesseert hem of de klok aan een
horizontale spil gemodelleerd werd, dan wél in de
gietkuil rond een verticaal geplaatste roterende as
en ten slotte of bij de vorming van het klokke-
24
Kloli van Gerardus Both, gegoten in 1601, behorende tot de
oude beiaard van de Ned. Heru. Kerk te Oudewater.