y; -
i+Vwr-**-"'-
3**
a.
m
32
De Braak ie Stellenbosch is
als monument beschermd
+t
Voor mij is dit geen probleem of vraag meer, sinds
ik ter plaatse de gelegenheid kreeg de situatie
waar te nemen. Voor mij is de oude architectuur
gebleken een essentieel deel van de Zuidafrikaanse
cultuur te zijn. De Kaaps-Hollandse huizen bijvoor
beeld zijn onder Hollandse invloed gebouwd, daar
behoeft geen enkele twijfel over te bestaan, maar
zij hebben toch een geheel eigen karakter gekre
gen, dat uitgesproken Zuidafrikaans is. Het in
goede staat houden daarvan is een stuk nationale
cultuur conserveren. Indien dat door bewoning en
gebruik levend gehouden kan worden dan is dat
pas recht goed. Maar dan moet er nu worden op
getreden, want verschillende huizen raken aan het
verkommeren.
Als het zoveel kleinere Nederland talrijke tien
duizenden monumenten beschermt, zal dan het
zoveel grotere Zuid-Afrika met zo'n grote behoef
te aan culturele achtergrond, er niet enige duizen
den kunnen beschermen? Het is te belachelijk om
over te praten. Zo zullen dorpen als Stellenbosch,
Graaff-Reinet, en Paarl om er enkele te noemen,
met de grootste zorg moeten worden behandeld
en niet genadeloos overgeleverd worden aan drif
tige wegenbouwers en slopers. Het cultuurpatroon
mag hier niet verder afgeknabbeld worden. Snel
wegen moeten er zijn, evenals grote flatgebouwen
of woonstelles onvermijdelijk schijnen in onze
hedendaagse samenleving. Die onvermijdelijkheid
schijnt overigens toe te nemen, naarmate men dich
ter in de buurt van een stad of dorp komt, die óók al
zo'n gevaarte heeft staan. Hoogbouw is een ge
meentelijk statussymbool geworden. Zij rijzen in
geheel Europa en Amerika op, allemaal volgens
hetzelfde patroon, zelden vertonen zij iets eigens
van de grote cultuurontwikkeling van het land zelf.
Hoeveel anders is dat met de Kaaps-Hollandse hui
zen, met hun eigen, sterke, gave karakter, hun uit
gesproken Zuidafrikaanse sfeer. Als zij met ingang
van morgen beschermd zouden worden is het om
zo te zeggen al te laat. Daarom is mijn raad aan
de Zuidafrikaanse autoriteiten, beschermt ze, doe
het snel en goed met een mogelijkheid tot rede
lijke restauratie-subsidie en/of belastingfaciliteit.
Dit is een nationaal belang en heeft recht op na
tionale deelneming in dat behoud.
Van alle kunsten is deze bouwkunst het meest
openbare kunstbezit.
Particulieren aktief
Naast de overheid blijft in hoge mate de burgerij
zelf een taak behouden in deze cultuurbewaring.
Daarom is het zo buitengewoon nuttig, dat enkele
jaren geleden een organisatie in het leven is ge
roepen, die het Zuidafrikaanse volk wil helpen zijn
besef voor eigenwaarde op te bouwen, dat is de
Stigting Simon van der Stel.
Zij wil begrip en sympathie opwekken voor de be
waring en het herstel van alwat historisch en cul
tureel waardevol is. De stichting heeft in de enkele
jaren van haar bestaan een opmerkelijk goede ont
vangst bij het publiek gehad en ook grote mede
werking van de overheid, zij het dat dit alles nog
te klein wordt gezien en niet het allure heeft Zuid-
Afrika waardig.
Het is hier de hoogste tijd! De fondsen van over
heidswege zijn te schriel, er moet sneller en doel
treffender gehandeld worden. Zelfs als er een goe
de Monumentenwet zou zijn, dan is er nog volop
werk voor een lichaam zoals de Stigting Simon
van der Stel. Zij zal de leemtes moeten opvangen,
