Goudstukken voor Amsterdam
De uitgifte van de Gouden Kronen van Arasterdam,
waarover enkele weken geleden de berichten in de
pers verschenen, vestigt weer eens de aandacht op
het vreemde verschijnsel der souvenir-industrie. Het
is een ervaring die iedereen, in het buitenland zo
goed als hier, kan opdoen: sinds de volkskunst is
uitgestorven op enkele restanten na in nog weinig
geïndustrialiseerde landen, kan men eigenlijk ner
gens meer een betaalbare reisherinnering kopen die
aan redelijke eisen van goede smaak beantwoordt.
Er zijn ook in ons land verdienstelijke pogingen
gedaan om goede souvenirs op de markt te bren
gen, maar het heeft niet mogen lukken. Nergens
heeft de kitsch zich zo volledig meester gemaakt van
het terrein als bij de souvenirs.
Dit is temeer verdrietig omdat het vreemdelingen
verkeer, dat een belangrijke sector in het econo
misch leven is geworden, uiteindelijk afhankelijk is
van de wijze waarop de overheid en de particuliere
organisaties hun taak ten opzichte van monumen
tenzorg en de natuurbescherming kunnen vervul
len, en het is bepaald geen geheim dat voor deze
taken veel te weinig geld ter beschikking staat.
Met de uitgifte van de Gouden Kronen wordt nu
een poging gedaan om voor Amsterdam, centrum
van het Nederlandse vreemdelingenverkeer, beide
belangen tegelijk te dienen: enerzijds een Amster
dams souvenir op de markt te brengen dat ook
materieel waardevol is en een verantwoorde vorm
heeft, anderzijds door de bijdrage van 5,— per
verkocht exemplaar voor het monumentenherstel,
een directe inkomstenbron uit het vreemdelingen
verkeer te scheppen ten bate van het stadsschoon
dat de vreemdelingen hierheen trekt.
Zoals werd bekendgemaakt zal dit bedrag aan het
eind van het jaar ter beschikking worden gesteld
van een commissie bestaande uit burgemeester Mr.
G. van Hall, wethouder Mr. Th. Elsenburg en Ir.
R. Meischke, om hieraan de meest productieve be
stemming voor de monumentenzorg te geven. De
initiatiefnemers denken hierbij aan de niet-com-
cerciële instellingen die op dit terrein werkzaam
zijn, zoals de stichting de Oude Kerk, Diogenes,
het Begijnhof, de Vereniging Hendrick de Keyser
en dergelijke, maar de genoemde commissie zal over
de toewijzing beslissen aan de hand van het be
schikbare bedrag. Slaat het nieuwe souvenir in,
dan is het geen zaak van één jaar maar dan kan op
deze wijze een geregelde inkomstenbron tot stand
komen voor het zo noodzakelijke herstel van de vele
bouwvallige monumenten.
Men heeft hiervoor de vorm gekozen van een gou
den munt, 20 m.m. diameter, geslagen uit dukaten
goud, dat is 231/2 karaat, dus het zuiverste goud
dat voor het slaan van munten werd gebruikt. Ook
46
de afmeting en het gewicht (4 gram) staan dicht
bij die van de dukaat, maar daarmee houdt de
overeenkomst op want de traditionele Nederlandse
dukaat, een ridder met zwaard en pijlenbundel, in
het randschrift Concordia res parvae crescunt op de
voorgrond dragend en op de keerzijde een vierkant
met inscriptie in een ornamentale omlijsting, staat
nog altijd in onze muntwet, zij het dan als munt
zonder de status van wettig betaalmiddel; en het
ligt voor de hand dat de Rijksmunt geen goud
stukken slaat die verward zouden kunnen worden
met een officiële muntsoort, al wordt deze niet
meer gebruikt.
De Gouden Kronen zijn dus geen munten, geen be
taalmiddel, maar penningen ten bate van Amster
dam en ter ere van de grote architecten Jacob van
Campen en Hendrick de Keyser waarvan de beelte
nissen op de voorzijde staan, terwijl beide dezelfde
keerzijde hebben, namelijk de keizerskroon van het
stadswapen, omgeven door een ornamentale vulling
der vier segmenten.
De stijl van de letters, de randen en de portretjes
sluit nadrukkelijk aan bij de 17de eeuwse munten,
om de bedoeling te accentueren dat deze goudstuk
ken bestemd zijn om de schoonheid van het gouden-
eeuwse Amsterdam te helpen verdedigen. Deze op
zet zal waarschijnlijk stad- en landgenoten eerder
aanspreken dan de buitenlandse toeristen. Elet ligt
dan ook wel in de lijn der verwachting dat er om
te beginnen duizenden gouden kronen hun weg
zullen vinden in Nederland: als geschenk, in ver
zamelingen, gemonteerd in armbanden en colliers,
als relatiegeschenk van bedrijven, en ook als geld
belegging want met dat oogmerk worden veel gou
den munten gekocht.
Of de monumentenzorg-opbrengst in de tien duizen
den dan wel in de tonnen zal lopen, hangt echter
van de weerklank die dit initiatief zal vinden in
het vreemdelingenverkeer, als souvenir van Am
sterdam. De gouden kronen worden geslagen bij
's Rijks Munt in Utrecht, distributeurs zijn de edel-
metaalbedrijven Schone en Drijfhout in Amsterdam,
en zij zijn bij de banken en juweliers verkrijgbaar
voor 39,— waarvan dus 5,— bestemd is voor de
monumentenzorg.
