108
toetreding ernstig worden geschaad. Het zijn, kortom,
dezelfde stedebouwkundige ziekteverschijnselen van
verkeerd gesitueerde industrialisatie, verkrotting en
verstikking, die men ook in Amsterdam kan waar
nemen. Er is echter nog een overeenkomst: het
dempen. De verhoudingen zijn natuurlijk geheel
anders. Zelfs in de 18de eeuw toen het Amsterdamse
net van stadswaterwegen volledig uitgebouwd en in
gebruik was, en menallerwege in de stad de vaste
aanlegplaatsen zag van de tientallen beurtvaart-
diensten naar andere steden, en een verhuizing per
dekschuit een gewone zaak was, ook toen nam het
wegvervoer in Amsterdam een grotere plaats in dan
het in Venetië ooit heeft gekend. In de stadsuitbreidin
gen sinds 1860 speelt het water geen rol van betekenis
meer. De overeenkomst ligt evenwel in het gebrek
aan begrip voor de mogelijkheden en eisen van het
waterwegennet en voor de noodzaak dit net gaaf te
houden en te verzorgen. In tegenstelling tot de syste
matisch gegraven grachten in Amsterdam, zijn de
Venetiaanse kanalen van natuurlijke oorsprong.
Luchtfoto's van onbebouwde lagunen eilanden tonen
nog in natuurlijke staat het wonderlijk grillige net
werk van stroomsleuven in dit gebied waar getijden-
stroom en rivierstroom elkaar ontmoeten. Bacterio
logisch onderzoek heeft aangetoond dat het water tot
in de kleinste kanaalarmen van Venetië zijn zelf
reinigende eigenschappen behoudt. Uiteraard is de
voorwaarde daartoe dat het netwerk nergens onder
broken wordt zodat de getijdestroom die tweemaal
daags het vuil wegzuigt en het schone water doet
binnenvloeien overal doordringt. De industrialisatie
veroorzaakt évenwei een veel' te grote hoeveelheid
en biologisch moeilijk af te breken soorten vuil. En
wanneer men, zoals in Amsterdam, dan „terwille
van de hygiëne" gaat dempen sinds 1800 zijn er
heel wat kleine en ook grotere kanalen gedempt
dan laat zich het resultaat raden: vervuiling en stank.
Ook dat kennen wij in Amsterdam. En hoe vaak
werd (en wordt nog in sommige steden) de perfide
taktiek toegepast van het opzettelijk laten vervuilen
en vervallen van een stadswater met zijn kaden en
bruggen om het argument te kweken: zie hoe onhy
giënisch, laten wij het dempen, dan komt er een
„mooie" parkeerplaats
Bondgenootschap van droom en daad
Het gaat dus over heel wat verder-reikende en dieper-
borende zaken dan de vraag of en hoe er in Venetië
modern gebouwd kan worden. Het gaat om het voort
bestaan van de overbevolkte, bouwvallige, verstikte
eilandenstad die niet alleen van binnenuit door al
deze ziektesymptomen aangevreten wordt, maar
bovendien verdedigd moet worden tegen gevaarlijke
waterstaatkundige veranderingen in het lagunen-
gebied die zich o.m. manifesteren in de periodieke
overstromingen.
