'.Q 'lj
106
Het omstreden wegenplan-1959.
Strijd tegen een vernielend plan
Zo was de situatie toen in 1958 de sectie Venetië
werd opgericht van „Italia Nostra", de nationale
vereniging voor de bescherming van het kunst
en natuurhistorische erfdeel van Italië, een vereni
ging dus die in haar doelstelling geheel overeenkomt
met de Bond Heemschut. Het was de hoogste tijd want
het gemeentebestuur had een algemeen stedebouw
kundig plan in studie dat dodelijke gevaren voor de
oude stad inhield. De ernstigste bedreiging werd wel
gevormd door de geprojecteerde „via Fausta" die
Venetië van het oosten over de laguneneilanden
S. Erasmo, Vignole en Certosa zou naderen, zo een
bruggenhoofd vormend dat ondernemende specu
lanten al door een autoweg langs de stad zelf wilden
verbinden met de Piazzale Roma aan de westzijde
van Venetië, waar de bestaande weg vanuit Mestre
zijn eindpunt vindt.
Dat de stad van waterwegen en voetpaden dan van
twee kanten in de greep van het autoverkeer zou
worden gekraakt, met alle consequenties van dien in
de gedaante van demping-, doorbraak- en torenflat
plannen, kan men zich zonder moeite voorstellen.
Dat de laguneneilanden die met hun tuinen en boom
gaarden te midden der wijde watervlakte de onmis
bare vatting vormen van het Venetiaanse juweel,
dan meteen in de sfeer der bouwspeculatie getrokken
zouden zijn, ligt evenzeer voor de hand.
Een tweede, nauwelijks minder gevaarlijk onderdeel
van het plan was het „bestuurscentrum" dat nabij
de Piazzale Roma was ontworpen. Het zou een groot
complex van nieuwe gebouwen worden, in afmetin
gen en opzet zonder enig verband met de oude stad
maar daarvan niet duidelijk gescheiden zodat dit
vreemde element met zijn autoverkeer zich gemakke
lijk zou kunnen uitbreiden in de omringende wijken.
De sectie Venetië van „Italia Nostra" bond onmiddel
lijk de strijd aan. In een internationaal verspreide
brochure „Italia Nostra verdedigt Venetië" werden
de bezwaren tegen het plan uiteengezet. Hoewel dit
door een besluit van de „Commissariodel Commune"
in mèfart 1959 werd goedgekeurd, richtte „Italia
Nostra" een adres tot het gemeentebestuur met een
reeks opmerkingen en voorstellen waarin stelling
werd genomen tegen het type der nieuwe volkswonin
gen en tegen het verdwijnen der tuinruimte. In open
bare debatten, persconferenties en, tenslotte in een
tentoonstelling die onder leiding van de stedebouw-
kundige Prof. Giovanni Astengo in het Dogenpaleis
werd georganiseerd en later, in 1962, ook in Parijs
en in Straatsburg te zien was, droeg „Italia Nostra"
haar denkbeelden uit. Van alle kanten kwamen de
adhesiebetuigingen. Het belangrijkste resultaat was
echter dat de Hoge Raad voor Openbare Werken
op 16 maart 1961 de bezwaren als juist erkende.
Dank zij de medewerking van de Venetiaanse wet
houder voor stedebouwkundige zaken, Prof. Agostino
Zanon Dal Bo aanvaardde het gemeentebestuur dit
advies. De „Via Fausta" werd uit het plan geschrapt
en het bestuurscentrum wordt bescheidener van opzet
en verhoudingen, en bovenal door een kanaal van de
aangrenzende wijken gescheiden zodat het gevaar
van binnendringen der autostroom is gekeerd.
De oorzaken in Venetië en in Amsterdam
Is Venetië nu gered? Evenmin als de Amsterdamse
binnenstad in 1954-1955 gered is door de storm van
verontwaardiging tegen het dempingsplan van Hoofd
commissaris Kaasjager, de activiteiten der samenwer
kende oudheidkundige verenigingen, de oprichting
van het comité „de Stad Amsterdam", en, min of
meer als antwoord op al deze stemmen uit de bur-
Voorbeeld van de ontworpen bouwmassa's in het nieuwe bestuurscentrum.
IIWÏFF
