Stichting
„Paard en Karos"
Heemschut's leden-
presenteren zich XXIII
Nationaal
Rijtuigmuseum
Nienoord
85
De tegenwoordige bezoeker van de Nienoord in het
Groningse dorp Leek ontdekt, verzonken in de vege
tatie van reusachtige beuken en linden, een bescheiden
wit gepleisterd landhuis, oprijzend uit de grachten.
Twee eeuwen geleden was het omgekeerd: het toen
veel grotere slot domineerde over de omgeving van
zijn park met geschoren hagen en bomen.
Het oude huis brandde in 1846 ten halve af en werd
in 188590 vervangen door het huidige, dat sinds
1958 als rijtuigmuseum in gebruik is.
De zomerexpositie van dit jaar kent het voorrecht de
Gouden Koets te mogen exposeren, het meest bekende
rijtuig in Nederland, het laatste grote voorbeeld van
Nederlandse rijtuigbouw. Omstreeks 1 september zal
de koets terug gaan naar de Koninklijke Stallen om op
Prinsjesdag weer in de stoet te rijden.
Van het juist genoemde oude slot zijn verschillende
onderdelen bewaard en zij verlenen aan de plaats
een groot deel van haar charme. Men betreedt het
borgterrein door een gebeeldhouwde zandstenen poort
uit 1708, die binnenkort gerestaureerd zal worden om
de loodrechte stand te herstellen. Ter weerszijden
staan de bronzen kanonnen Nienort en Vredewolt,
zo geheten naar de erfbezittingen van het Huis, ge
goten door Petrus Overney in 1676.
In het huis zelf bevinden zich een paar zandstenen
deuromlijstingen, twee schouwen, schilderingen, en
betimmeringen, die uit het oude slot zijn gered en
weer aangebracht. Op het dak een antieke windvaan
en een bronzen luidklokje.
In de zuidelijke tuin vindt men dan nog de schelpen
grot, een tuinkoepel, die inwendig geheel is versierd
met een mozaiek van schelpen en stukjes marmer.
Verschillende legenden hebben zich in de loop der
eeuwen om dit bouwsel geweven. Dit is er een: oud
tijds diende het de slotheer als schatkamer en het was
volgepakt met goud, zilver en juwelen in kisten en
koffers. Natuurlijk had niemand er toegang, maar een
Nienoordingang. (Foto R. H. Herwig).
kindermeisje wist listig binnen te dringen. Natuurlijk
werd ook zij betrapt en toen veroordeeld om zo lang
in de donkere ruimte gevangen te blijven tot zij de
wanden met deze bizarre decoratie zou hebben ge
vuld. Na twintig jaren was zij gereed met de arbeid,
maar nog op de dag van haar vrijlating zakte zij ineen
en stierf van emotie.
Een gekroond spiegelmonogram met de initialen van de
toenmalige borgheer dateert de grot rond 1700.
De Nienoord werd gesticht in 1525 door Jonker Wig-
bold van Ewsum. Het geslacht Ewsum, of Ewesma-
