Voorbereiding
Heemschutdag
die door het oorlogsgeweld geleden hadden werd
uitgevoerd volgens uitsluitend economisch-financiële
richtlijnen. Het trieste resultaat hiervan is nu nog
duidelijk te zien in steden als Reims, Soissons en
Saint-Quentin. In deze steden heeft men eindeloze,
fantasieloze woonwijken gebouwd, die volgens hui
dige opvattingen onleefbaar zijn.
Het restaureren werd over het algemeen zeer con
sciëntieus gedaan, maar men had toch nog heel wei
nig oog voor de omgeving en achtergrond van de te
restaureren gebouwen. Ook wettelijk was er nog geen
mogelijkheid om hele buurten te beschermen. Toch
kwam in de jaren twintig al de wenselijkheid hier
van naar voren. Paul Léon, de directeur van Schone
Kunsten, heeft herhaaldelijk ervoor gepleit dat de
plannen voor uitbreiding of sanering mede vastge
steld zouden worden door de Dienst van Historische
Monumenten. Het ging erom, zo zei hij, niet alleen
de gebouwen te beschermen, maar ook om ze te laten
voortbestaan in een passende omgeving. Al spoedig
kregen hij en zijn medestanders hun zin. Er kwam
een wet waarin dit werd vastgelegd.
Gelukkig beschikte men nu, behalve over de juri
dische basis, ook over een team uitstekende architec
ten, geschoold in restauratiewerk. Een aantal voor
beelden van zeer geslaagde restauraties van ensem
bles zijn de pleinen in Arras (Atrecht)de wijk St.
Jean in Lyon en de omgeving van het paleis dei-
Pausen in Avignon. Door de veelomvattende werk
zaamheden in deze en andere steden vond men ook
dikwijls archaelogisch belangrijke zaken, aan de hand
waarvan kon worden vastgesteld hoe b.v. een plat
tegrond of een stratenverloop er hadden uitgezien.
Dit alles was iri volle gang toen de tweede wereld
oorlog uitbarstte. Had men in 1918 te maken ge
had met streken die door de oorlog geleden hadden,
nu was het hele land er slecht aan toe. Bij de vast
stelling van de talloze wederopbouwplannen was er
nu echter wel degelijk sprake van een nauwe samen
werking tussen de urbanisten en de mensen van de
Dienst van Historische Monumenten. Een stad die
wel zeer gehavend was, was Rouen, waar men toch
vooral door deze samenwerking tot een zeer aan
vaardbaar herstel is gekomen. Het oude centrum
toont nu weer de typische Normandische vakwerk-
bouw, waarachter dikwijls hypermoderne betoncon
structies schuil gaan. Dit is niet het enige geslaagde
voorbeeld van stadsherstel. In Orléans heeft men de
gehele Rue Royale, met zijn merkwaardige arcaden,
weer geheel hersteld. In Lyon wil men nu de hele
binnenstad onder handen nemen, waarvoor de plan
nen in vergevorderde staat van voorbereiding zijn.
In Pariis zelf, dat misschien meer gebouwen van his
torisch belang rijk is dan welke andere stad ook, be
staan veel plannen voor restauratie, sanering en'rege
neratie van hele stadsdelen. Al jaren lang kende men
Parijs als een voornamelijk grijze stad. Wanneer men
er nu komt ziet men, dat dit snel aan het veranderen
is. Men heeft nl. een oud voorschrift gevonden, waar
in staat dat de gevels regelmatig moeten worden
schoongemaakt. Van dit voorschrift wordt op het
ogenblik dankbaar gebruik gemaakt, zodat tot ieders
verrassing de Madeleine, de Place de la Concorde,
het Collége de France en vele andere gebouwen
weer duidelijk tonen van welk een prachtige room
witte natuursteen ze zijn gemaakt. Het spreekt
vanzelf dat een dergelijke behandeling zeer kost
baar is, temeer daar er meestal ook aan de gevels
veel gerestaureerd moet worden. Maar daar dit alles
in hoge mate bijdraagt tot de glorie van de hoofd
stad van „La Grande Nation", is de regering bepaald
royaal waar het het toekennen van subsidies betreft.
In een stad als Parijs zijn natuurlijk ook een aantal
wijken die vroeger betere dagen gekend hebben, doch
nu hopeloos onderkomen zijn. Voor deze buurten,
Le Marais en de buurt rondom de Quai de la Tour-
nelle, zijn uitgebreide regeneratieplannen in bewer
king. In beide wijken is intussen al het een en ander
gebeurd met zeer gunstig resultaat. Niet alleen zijn
de vaak prachtige oude huizen hersteld en aan mo
dern gebruik aangepast, maar ook brengt een der
gelijke geslaagde restauratie eigenaars van panden
in de buurt er toe ook hun bezitting weer in de
oude staat terug te brengen. In Nederland kennen
we als geslaagd regeneratieproject de Stokstraatbuurt
in Maastricht, maar hier in Parijs gebeurt natuurlijk
alles op veel grotere schaal. Het alternatief was een
totale sloop en dan een nieuwe wijk met ruimte voor
het verkeer, maar de Préfet de la Seine heeft gezegd:
„Si nous devons obéir aux impératifs de la circula-
tion nous devons aussi respecter et sauver de la
dévastation certaines zones sensibles, en particulier
les rives de la Seine".
Dat is natuurlijk een waarheid als een koe, maar het
is altijd hartverwarmend zoiets te horen uit de mond
van een politie-autoriteit.
Het spreekt vanzelf dat er ook. in Frankrijk nog
dingen zijn die veel te wensen over laten, maar het
lijkt of men daar, zeker na de Wet van 4 augustus
1962, op de goede weg is. L. L. H. ROEST
.Hoewel het voorjaar nog moet beginnen zijn de voor
bereidingen voor de Heemschutdag 1963 al weer
in volle gang. Om redenen van practische aard zal
dit jaarlijks evenement wederom plaatsvinden op de
2e zaterdag van september, 14 september dus. Het
doel van de excursie zal zijn Assen en omgeving. Het
programma, dat later nog volledig bekend zal wor
den gemaakt, omvat o.a. het Drents Museum, een
gothische kerk in restauratie, een romaanse kerk, een
havezathe en tot slot een bezoek aan het Natio
naal Rijtuigmuseum te Leek. Een programma dus,
waarin allerlei aspecten aan de orde komen en waar
van we dan ook vertrouwen dat het veel Heemschut
ters naar Assen zal brengen.
40
