3
Hulsthet Carcassonne van Zeeland
Wordt Hulst in Zeeuws-Vlaanderen steeds meer het
Carcassonne van Zeeland Deze vraag beantwoordt
Ewout Janse in de Haagse Courant bevestigend.
Wie Hulst nog niet kent, haaste zich om de prachtige
zware, ja monumentale wallen en poorten te gaan
zien en hun indrukwekkende beplanting. Wie de om
walling, grotendeels uit de 17de eeuw kent, de ver
sterkingen waar Italiaanse en Spaanse ingenieurs aan
hebben gewerkt, waar na de inneming door Fiederik
Hendrik aan is gewerkt en waar Menno van Coe-
hoorn aan heeft verbeterd, die kan nu ook de resul
taten zien van de uitgraving sedert 1957 van een
gaaf bewaard verdedigingsstelsel: twee torens met
stadspoorten en een waterpoort. Een uit natuur- en
baksteen opgetrokken verdedigingswerk, dat tussen
1506 en 1527 werd gebouwd door Laurens Kelder
mans en in 1596 tijdens het beleg door de Spanjaarden
aangetast werd. Schep voor schep is 30.000 kubieke
meter grond weggehaald. Deze Keldermanspoort die
te voorschijn kwam, bevat er eigenlijk twee, de wes
telijke met een onderaardse gevangenis leidde naar de
richting Axel, de andere, de noordelijke naar Hon-
tenisse. Daaronder bevindt zich de 28 meter lange
waterpoort, welke, via het Hellegat de Westerschelde
verbond met het stadsmidden van Hulst. De opgra
ving heeft zich voltrokken, de consolidatie is aan de
gang. Hulst is een waardevolle attractie rijker, die
na drie en een halve eeuw aan haar verborgen bestaan
onttrokken is. Onder de belangwekkende vondsten
zijn de resten van een houten stormram.
Basisplan binnenstad Gorinchem
Wie hoort van saneringsplannen in de middeleeuwse
rivierstad Gorinchem verstilt even. Wat zal daar
weer gaan gebeuren? We spoedden ons erheen. Ja,
ze waren er nog: de Lingehaven, die een fors, stede
lijk accent geeft aan de oude waterstad, het Tolhuis
aan het eind van de Molenstraat, de Dalempoort uit
omstreeks 1600, de H. Geestkapel aan de Ar keistraat,
het Hugo de Grootpoortje, rest van het huis van de
Groot's zwager Daetselaer uit het begin van de 17de
eeuw, het 16de-eeuwse huis Bethlehem, het huis
,,'t Coemt al van God" aan de Burgstraat, en uiter
aard de toren van de middeleeuwse parochiekerk en
het stramien der wallen en bastions, grotendeels uit
de 16de eeuw. Men kan moeilijk ontkomen aan de
indruk, dat wegens verkrotting sanering hier nodig
is, maar ook niet aan de vrees, ten koste waarvan dat
zal gebeuren.
Zoals overal, waar sanering aan de orde is, werden ook
hier stemmen gehoord om te dempen. Wij hebben
het met verbazing aangehoord. Als ergens dem
ping een stadskarakter aantast dan is het hier in
Gorinchem.
Het water is zó overtuigend, dat men er maar naar
behoeft te kijken om te beseffen, dat demping hier
moord is. Harlingen zij hier een voorbeeld.
Het karakter van een stad begint al bij haar stramien,
het grondplan. Dat is duidelijk in Gorinchem. Als
oud kruispunt van belangrijke verkeerswegen, ver
loochent dat stramien zich niet, men ziet en ervaart
duidelijk de kruisvorm van de hoofdstraten en de be
tekenis daarin van de Lingehaven.
Ik acht het dan ook een verdienste van het basisplan
en het hoopgevende, dat men niet gezwicht is voor
aandrang van kortzichtige plannenmakers om de
Lingehaven op te offeren.
Zoals het basisplan zich voordoet, beseffen de ont
werpers, dat er een historisch gegroeid en voor heden
daags gebruik goed passend gegeven ligt, ja zelfs
richtlijnen liggen, nl. het stramien, tal van historische
panden en belangwekkende stadsgezichten, die teza
men het gezicht bepalen van Gorinchem. Zij kunnen
maat, schaal en toon aangeven voor een zinvolle
sanering. Verwerpt men ze, dan hangt men in de lucht.
De ontwerpers verwerpen ze niet en dat is waardevol.
Zien de burgerij en de Raad dit ook Het komt mij
voor, dat het in Gorinchem duidelijk ligt en men vol
doende vertrouwen mag hebben in het gezonde oor
deel van de Gorinchemse bevolking om met het was
water het kind niet weg te gooien.
Karakteristiek is ook gebleven, dat de binnenstad
nog altijd woon- en bestuurscentrum is van Gorinchem
maar ook, zoals men dat elders in onze steden ziet,
dat er zich vele kleine bedrijven hebben genesteld,
die geen uitbreidingsmogelijkheid hebben. Kleine
fabrieken bedreigen zelfs de goede bewoonbaarheid
der kern en vragen om een oplossing. Zij blijken zich
op willekeurige plekken in de stad te hebben neerge
zet, en hebben hun problemen van geluidshinder,
luchtvervuiling, verkeersopstopping meegenomen,
evenals dat van hun eigen verstikking in het gemis
aan uitbreidingsmogelijkheid. De oplossing, verwij
zing naar terreinen buiten de stadskern ligt voor de
hand, als men de binnenstad levend en bewoonbaar
wil houden. Er zal een ringweg komen en met begrip
voor het besloten karakter van de binnenstad in ver
schillende straten eenrichtingsverkeer. Verbreding
van de oeververbindingen is in overweging hetgeen
zeker zorgvuldigheid vraagt.
De plaatsing van de hoogblouwflats in de bastions en
de uitdrukkelijke mededeling, dat men de parkeer
ruimte in de binnenstad aanzienlijk wil uitbreiden
lijken ons nog voor bezinnend overleg vatbaar, maar
in grote lijnen wordt hier een alleszins aanvaardbaar
en weloverwogen basisplan aangeboden, dat behoor
lijke waarborgen voor een karaktervolle sanering van
Gorinchem inhoudt en dat is, van het standpunt van
Heemschut gezien, veelbelovend.
Daaraan kan toegevoegd, dat restauratie van de his
torische panden in het programma is opgenomen, en
de verdedigingswerken met hun zowel recreatieve als
monumentale betekenis in hun huidige gedaante ge
handhaafd zullen blijven.
