Afbraakplannen in Roermond
Roermond was in vroegere eeuwen de hoofdplaats
van het Overkwartier van Gelder en het is vanaf
de 16de eeuw, met slechts een korte onderbreking,
zetelplaats van een bisschop. Dit doet een stad ver
moeden, die „statig" is en „prelatig", een verwach
ting, waarin de geïnteresseerde bezoeker geenszins
bedrogen zal uitkomen. Immers de sfeer van Roer
mond is niet met die der overige Limburgse steden
te vergelijken. Wellicht zal men die sfeer weinig
Limburgs vinden: eer Gelders, met iets Nederrijns
en iets Brabants, en hier en daar zelfs iets Oosten
rijks, zij het meer in de geest van Jozef II dan van
Maria Theresia, waarnaar de stad haar Roerbrug
noemt. Een stad van magistraten, kerken en kloos
ters, die, afgezien van de levendige winkelstraten,
rustig is en stil, en in het bezit van een zeer eigen
karakter.
Toch zal de bezoeker, die gevoelig is voor oud stede-
schoon, in Roermond niet geheel aan zijn trekken
komen. De stad heeft één monument van uitzonder
lijke waarde: de Munsterkerk, die momenteel ge
restaureerd wordt; daarnaast bezit zij een reeks
zeer zeker niet onbelangrijke objecten, als de kathe
draal, de voormalige Minderbroederskerk, thans Ne
derlands-Hervormd, de resten van het Karthuizer-
klooster, met zijn in Zuidduitse barok aangeklede
straten toegestaan Aan de periferie dienen de
auto's te stoppen en te worden geparkeerd op par
keerplaatsen. Dit heeft bovendien het voordeel dat
de stad rustig is. Schoolkinderen uit de flatgebou
wen bereiken de scholen die goed zijn gelegen in
de regel alleen over wegen die voor voetgangers zijn
gereserveerd. Alle afstanden zijn beloopbaar Het
stadscentrum werd sterk geaccentueerd; er omheen
liggen drie stadsdelen met flatgebouwen. Aan de
periferie daarvan bevinden zich drie zones van een
gezinswoningen in groepjes van 70."
De grote spotter Heinrich Heine schreef eens dat
hij bij het naderen van het Laatste Oordeel zeker
naar Holland zou gaan omdat alles daar dertig jaar
later gebeurt. Dat zou men echt wel eens kunnen
denken bij de „doortastende" plannen van sommige
Nederlandse gemeentebesturen om onze kleine oude
stadskernen te doorbreken met autowegen in plaats
van te streven naar voetgangersgebieden met par
keergelegenheid om het centrum heen. Moeten wij
eerst het Amerikaanse voorbeeld volgen van de
door express-ways doorsneden en desondanks ver
vallen stadscentra, om, als daaraan de regeneratie
mogelijkheden der historische aanleg en bebouwing
zijn opgeofferd, tot de conclusie te komen dat de
idee van Mourenx-la-Nouvelle toch eigenlijk beter
was?
G. B.
laat-gotische kapel, de reeds genoemde brug, enkele
resten van de middeleeuwse vestingwerken, het
Prinsenhof (thans Louisahuis) en het voormalige bis
schoppelijke paleis (thans Paleis van Justitie), om
ons slechts tot de allervoornaamste te beperken. Met
diverse oude huizen een waarlijk niet onaanzienlijk
monumentenbez.it, en toch
Juist in deze stad met haar eigen karakter, dat niet
zozeer door de genoemde monumenten, maar vooral
door de sfeer zijner stillere, achterafgelegen straten
wordt bepaald, hebben de 19de en de 20ste eeuw
zoveel onheil aangericht, dat er nog maar weinig
plekken zijn, waar iets van die sfeer te bemerken is.
De 19de eeuw toonde vooreerst een funeste voorkeur
voor het bepleisteren van gevels met het grauwe
portlandcement, en daarna (de 20ste eeuw volgde
helaas dit voorbeeld ijverig na) legde zij een zeer
dubieuze smaak aan de dag in het vervangen van
stemmige gevels door architectonische monstra, die
hun onbenulligheid trachten te verbergen achter
onharmonische kleurverhoudingen en dwaze, zinloze
versierselen. De laatste wereldoorlog sloeg in dit
reeds gehavende stadsbeeld nieuwe, nog niet overal
geheelde leemten. Goed bedoelde vernieuwingen
waren niet steeds succesrijk.
Er is echter een gedeelte der stad Roermond, dat
met de genoemde restricties hier en daar nog
boeiende straatwanden heeft te bieden: het zijn de
stillere straten, gelegen tussen de Swalmerstraat en
het Munsterplein. Meerdere der reeds genoemde
monumenten zal men daar aantreffen. De harmoni
sche bebouwing, waarin overigens ternauwernood
specimina van belang zijn op te merken, heeft on
danks alle aantasting een onmiskenbare charme be
houden. Zoals zo vaak het geval is, zijn het ook hier
de „kleine" monumenten, die de sfeer van een straat
en van een stadsdeel bepalen; zij zijn veel kwetsbaar
der dan de reeks der algemeen bekende en erkende
getuigenissen van oude architectuur, wijl hun af
zonderlijke waarde soms betrekkelijk gering is, maar
als schakel in het geheel van een straatwand en een
stadsgezicht kunnen zij allerbelangrijkst zijn. Het is
juist de fout van de 19de eeuw, dat zij de grote mo
numenten met zorg en ijver naar onze smaak
soms met teveel ijver restaureerde, daar geen oog
had voor het straat- en stadsbeeld, die veelal waar
lijk aan de heidenen werden overgeleverd.
Zulk een „klein" monument is het gesticht voor
ouden van dagen annex aan het Roermondse Loui
sahuis. Het is in het genoemde stadsdeel gelegen
en gevestigd in enkele oude herenhuizen. De naar
de straat gekeerde gevels, 17de eeuws en later, met
19de eeuwse verbouwingen en verminkingen, be
pleisterd en weer ten dele ontpleisterd, aansluitend
bij een eenvoudige, monumentale koetspoort van
Naamse steen, die nog sporen van oorlogsgeweld
79
Vervolg van blz. 78
