i!
li
81
cachet krijgt, juist door anders te zijn dan het gebruike
lijke glasvlak, daar is het ideale samengaan van zakelijk
en stedelijk belang bereikt. Een voorbeeld geeft het
hoekhuis Gelderse Kade-Rechtboomsloot in Amster
dam, waar een antiquariaat is gevestigd. Het andere
uiterste laat een huisje aan het Vreeburg in Utrecht
zien, een oud pand dat tot voor kort achter een onbe
duidende en onopvallende 19e eeuwse gevel schuil ging
en alleen zijn goede afkomst toonde in een verbeelding-
rijk-zwierige rococo-geveltop. Nu is de gevel gemo
derniseerd en valt wèl op, nadrukkelijk zelfs, zij het
niet door goede smaak. Door de zorgen van het
Utrechtse monumentenfonds is de fraaie top hersteld
en behouden, maar wat móet dit sieraad eigenlijk daar
boven het glimmende glas en aluminium
De Kalverstraat in Amsterdam vormt het meest
sprekende voorbeeld van een echte city-winkelstraat
dié in plattegrond en profiel, in perceelsindeling en in
tal van gevels en geveltoppen nog onmiskenbaar een
karakter heeft bewaard dat half middeleeuws, half
I7e-i8e eeuws is, en daaraan zelfs een groot deel van
zijn aantrekkelijkheid ontleent, maar waarvan de puien
steeds gemoderniseerd worden en samen een heden
daags geheel vormen dat niemand in Amsterdam zou
willen missen. Er is een soort horizontale splitsing in
het straatbeeld ontstaan: de winkelkijkers zien het
bovenste deel niet meer. Maar toch is het er en spreekt
het mee; stel dat alle huizen tot de eerste verdieping
gesloopt of door en strakke moderne gevelwand ver
vangen zouden worden, dan zou de loop er gauw uit
raken omdat de Kalverstraat zijn sfeer zou missen.
Wat in de Kalverstraat kan doordat de rij der moderne
puien een integrerend deel van het totale beeld uit
maakt, dat kan niet op de Keizersgracht. Maar wat
moet daar een modewinkel doen, die grote ruiten
nodig heeft om de voorbijgangster tot kijken te noden?
Vooropgesteld zij dat de Amsterdamse grachten in het
algemeen niet bestemd en niet geschikt zijn voor
winkelstraat. Verdere vestiging van winkels wordt dan
ook evenals van garages tegengegaan. De bestaande
zaken kunnen evenwel niet zonder meer worden ver
dreven. Een grote glaswand is nergens zo storend als
aan een Amsterdamse gracht. Bij de restauratie van
een drietal huizen aan de Keizersgracht bij de Leidse-
straat is daarom een poging gedaan om een synthese te
vinden tussen de commerciële behoefte en de bedoe
lingen der monumentenzorgers. De winkelruimte werd
half-sousterrain gelegd zodat de glazen wand, onder
broken door enkele met blauwe hardsteen beklede
kolommen, niet hoger komt dan de traditionele stoe
pen, terwijl de voorbijgangsters toch een ruime en uit
nodigende blik naar binnen hebben. Dat deze op
lossing het ei van Columbus is, en het definitieve ant
woord op het moeilijke vraagstuk zal niemand be
weren, maar een ernstige poging is het zeker en een
aanzienlijke vooruitgang op de gebruikelijke winkel
puien onder oude gevels is het ook.
Het eerst-nodige is immers dat de stedelijke autori
teiten zich rekenschap geven van het probleem.
Etalages en reclame zijn voor de winkelstand onmis-
Vreeburg, Utrecht. Etalage- en redame-chaos
Fotopersbureau ,,'t Sticht"
baar. Volledige vrijheid op dit punt leidt zeker in de
gevoelige harmonie van een oude stad tot onhoudbare
toestanden, die uiteindelijk ook de winkelier treffen
als het te laat is.
De gedachte van Ir. van der Tak gaat uit naar de
radicale aanpak van een gehele straat en is dus vooral
van belang bij het voorbereiden van saneringsplannen,
als er op grote schaal onteigend kan worden. Daarnaast
gaat het onophoudelijke proces van individuele
winkelvernieuwingen voort, in elk jaar en in elke stad.
Er bestaat een dringende behoefte aan de wetten waar
naar de ware vrijheid kan luisteren! G. B.
Keizersgracht, onlangs gerestaureerd huis met een lage etalage.
fotoZ^ver Rupe)
