Op Heemwacht
Leuzen, leuzen, leuzen!
Alkmaars ei van Columbus
Boven Alkmaars karakteristieke stedeschoon hangt
een zwaard van Damocles, of, in termen, die duide
lijker spreken tot onze eigentijdse lotgenoten; een
H-bom van wanbegrip. Dat wanbegrip wordt be
vorderd door een aantal leuzen en slagzinnen, zo
als die waarmee de reclame ons verwent. Zij
kunnen een goede werking hebben op de massa,
maar helaas ook een heel gevaarlijke. Het gevaar
steekt in de suggestieve werking, in hun direct aan
sprekende beknoptheid en in het gebruik om bewijs
voering achterwege te laten. De leuzen worden ge
hanteerd als vaststaande en door ieder te accep
teren waarheden. Soms is dat zo, meestal echter
niet en het gevaar staat dan om de hoek.
Het saneringsplan, dat in Alkmaar aan de Ge
meenteraad is voorgelegd heeft alom in den lande
aandacht getrokken en verontrusting gewekt. Dat
behoeft niet te bevreemden. Als dit plan tot uit
voering zou komen, zou dit niet alleen funeste ge
volgen hebben voor het huidige Alkmaar en zijn
toekomstige ontwikkeling, maar bovendien zal het
catastrofale gevolgen kunnen hebben voor een
reeks van steden in Nederland, waar de onver
schilligheid en het onvermogen om betekenis en
waarde van karakteristiek stedeschoon te onder
kennen, de monstrueuze koppen opsteken.
Daarom is het zaak om onze waakzaamheid tot
parate strijdbaarheid op te voeren, alle hens aan
dek te roepen en er geen doekjes meer om te win
den. De reacties, niet enkel in Alkmaar, maar ver
daar buiten, leren wel, dat het in een dergelijk plan
schuilend gevaar bij velen wordt ingezien. Het feit,
dat voor een stad als Alkmaar een plan als het
huidige ter tafel wordt gelegd is al bedenkelijk ge
noeg. Het legt ten duidelijkste een ontstellend gemis
aan werkelijkheidsbesef bloot; een ontkenning van
bestaande waarden en een jagen naar een vaag
anders.
De telkens bij deze gevallen weerkerende uiting,
dat dempen goedkoper is dan behoud van grachten
en onderhoud van wallen is een bedriegelijke leuze,
die er slechts in gaat bij hen, die niet bereid zijn
andere facetten te zien dan het momentele verschil
in kosten. Niet alleen wordt daarbij genegeerd, dat
de walmuren jarenlang behoorlijk onderhoud is
onthouden, maar bovendien, dat dempen velerlei,
en soms kostbare consequenties heeft, die later op
„een andere rekening" worden gepresenteerd. Ten
slotte blijkt men niet bereid (of in staat?) om de be
tekenis van waardevolle imponderabilia te onder
kennen. Dit is even dom en onzedelijk als de over
weging, dat het afmaken van een zieke goedkoper
is dan zijn langdurig herstel.
De bewering, dat met doorbraken en wegverbre-
ding de binnenstad tot leven en welstand wordt ge
wekt is eveneens een leuze, die door de moderne
stedebouwkundige ontwikkeling zelf weerlegd
wordt, maar die blijkbaar door behoudziek onver
mogen in ons land nog slachtoffers genoeg vindt.
Bepaald misleidend is in Alkmaar de leuze, waar
onder het z.g. saneringsplan wordt ingeleid, nl.
Alkmaar wordt vermoord of nieuwe levenskracht
gegeven. Dit riekt naar het verachtelijke: Mussert
of Moskou, waaraan geen zinnig mens graag
herinnerd wordt. Demagogisch is de suggestie welke
deze leuze aankleeft nl. dat Alkmaar geen andere
uitweg zou hebben dan dit plan. Alsof met goede
verkeersmaatregelen, correcties op de loop der
wegen en een doordacht beleid voor de binnenstad,
deze met behoud van haar schoonheid niet tot
meer welstand ware te brengen! De Alkmaarse
Raad zal, na kennisneming van de gefundeerde
adressen van o.m.: de Kon. Ned. Oudheidkundige
Bond; de A.N.W.B.; de Ver. Oud Alkmaar; het
Genootschap Amstelodamum; een groep oud-
Alkmaarders onder aanvoering van ir. J. A.
Ringers en arch. Jan Wils; en de Bond Heemschut,
om er maar enkele te noemen, wel verstandiger
zijn. Immers, niet enkel wordt daarin dit „ei van
Columbus" als zijnde vuns, onvoorwaardelijk ver
worpen, maar er worden positieve suggesties ge
daan, waaruit onomstotelijk blijkt, dat er waar
achtig wel betere mogelijkheden zijn dan door het
dempen van zeven grachten en door rigoureuze
doorbraken Alkmaars centrum „levend" te hou
den; zélfs zijn wij met verschillende adressanten
van mening, dat het saneringsplan Alkmaars stads
kern zal verpletteren zonder enige zekerheid te
geven, dat hieruit nieuwe welvaart zal voort
vloeien.
Dat er wat gebeuren moet is buiten kijf. Het in dit
nummer opgenomen adres van de Bond Heemschut
getuigt ook van dit inzicht. Gezondmaking met
85
