C. J. Verhey, biol. drs.
DE GRIENDKETEN IN DE POLDER „DE BIESBOSCH"
„Behandel dc dieren met zachtheid
Spaar dc vogels!"
Dit, uit de jaren '25'35 bekende opschrift, komL
men tegenwoordig hoe langer hoe minder tegen.
Gelukkig mogen we wel zeggen want het publiek
is heden ten dage van de bescherming van plant
en dier meer doordrongen dan vroeger, getuige bv.
dc spontane hulp tijdens de voederactie van vogels
in de strenge winter van 1956.
Als pendant zouden we thans echter moeten zeggen:
„Ontzie onze oude gebouwen, spaar het land
schap!" Deze slagzin behoeft in dit tijdschrift geen
verder betoog.
Op het Eiland van Dordrecht liggen nu een aantal
merkwaardige monumenten: griendketen op terp
jes die door verwaarlozing verloren dreigen te
gaan.
Hoe zijn deze keten daar gekomen en waaraan
danken zij oorspronkelijk hun ontstaan?
Bij de ramp van 18 op 19 november 1421, de Sint
Elisabethsvloed, verdween de Groote of Zuid-Hol-
landsche Waard. Slechts de stad Dordrecht bleef
als een klein eilandje in de zee liggen. Gedurende
de jaren die hierop volgden ontstond door aan
slibbing „de Biesbosch". Behalve riet en biezen
groeit in dit terrein op hogere aanslibbingen de
wilg die dc griendkultuur in het leven heeft ge
roepen. Griendkultuur brengt nu met zich mee dat
om de vier jaren de wilgen door griendarbeiders
worden gekapt. De wilgenstobbcn lopen dan weer
uit en na vier jaren hei haalt dit bedrijf zich op
nieuw.
Door de bijzonder afgelegen plaats waar deze
griendarbeiders werken blijven zij in keten over
nachten om dan vrijdags naar Lage Zwaluwe,
Werkendam, Drimmelen of waar zc ook vandaan
mogen komen, te vertrekken.
Om tegen hoog water beveiligd te zijn liggen deze
keten op terpjes of griendheuvels, een beveiliging
die vooral bij stormvloed beslist geen luxe is!
In dc jaren 19261930 werd een groot deel van
de Dordtse Biesbosch ingepolderd. Ruim 1 100 ha
werden in kuituur gebracht. Een tiental griend-
keten kwamen nu in het bouwland te liggen, som
mige nog langs een voormalige kreek, andere langs
'n nieuw aangelegde weg. Helaas zijn toen een aan
tal keten met hun griendheuvel geheel verdwenen
of men heeft op de heuvel een moderne boerderij
gebouwd (bv. ,,'t Kerkje", „de Zuidplaat", „de
Zwaan").
Momenteel zijn nog slechts vier van deze karak
teristieke monumenten uit het verleden in deze
polder overgebleven. Zij herinneren dus aan een
verleden waarin het ontstaan van dit land zich
weerspiegelt.
Zeer fraai is de keet aan de Midden Els, afb. 1.
Geflankeerd door twee imposante kastanjebomen
ligt zij daar te midden van het weidse land. De
griendheuvel is nog omzoomd met de oorspronke
lijke basaltblokken, die eer
tijd tegen de inwerking van
het tij waren aangebracht.
Het voortbestaan van deze
laatste keten is weliswaar
„gegarandeerd" (de pach
ters mogen de huisjes niet
slopen en de heuvels niet af
graven) maar van enig on
derhoud is echter in de prak-
78
üi
Situaiie-schets van Polcler „Dc Bies
bosch" op het eiland van Dordrecht.
De griendketen zijn met cijfers aange
geven
