De tegenwoordige R.K. kerk is de oude parochie
kerk van de Nieuwstad, in haar kern daterend uit
de tweede helft van de 13de eeuw, later verbouwd
tot eenvoudige, drieschepige hallenkerk, met een
even eenvoudige, maar hoge en slanke toren.
Inwendig heeft de kerk niet veel dat vermeldens
waard is; gelukkig heeft men de smakeloze, bonte
beschildering uit de vorige eeuw sinds kort ver
vangen door rustige tinten, hetgeen aan het inte
rieur zeer ten goede komt.
Van de openbare gebouwen verdient behalve
het gerestaureerde Stadhuis met burgerzaal, dat
afzonderlijk besproken wordt het Wijnhuis
vermelding, of juister gezegd de Wijnhuistoren,
de fraaie carillontoren in Renaissancevormen, met
monumentale trapopgangen naar het hoge bor
des, waaronder zich de oude stadwaag bevindt.
De toren is als bekroning van het omstreeks 1620
verrezen nieuwe Wijnhuis gebouwd door de stads-
metselaar" Emond Hellenraet, architect van niet
geringe verdienste, afkomstig uit Düren in Kleef-
land en te Zutphen werkzaam van 1620 tot kort
na 1660. Het bedoelde Wijnhuis, door Hellenraet
voltooid, bestaat niet meer; het was al in de 19de
eeuw grotendeels herbouwd, zij het in de oude
vormen, en nadat het in 1945 bij de bevrijding
van de stad met de inventaris van het daarin
gevestigde stedelijk museum verbrand was, is het
onlangs door een geheel nieuw gebouw in bij de
toren aansluitende stijl vervangen.
Het is opvallend, dat onder de bewaard gebleven
oude gevels er verscheidene
zijn, die dateren uit de pe
riode van Hellenraets werk
zaamheid te Zutphen; ik
noem slechts Groenmarkt
5-7-9, Lange Hofstraat 3 en
de Ruiterkortegaard, waar
bij zich het helaas verdwenen
prachtige huis van 1625 in de
Waterstraat aansluit. Aan
gezien wij weten, dat Hellen
raet ook particuliere huizen
heeft ontworpen en gebouwd, is het aantrekkelijk
hierin zijn hand te zien, temeer omdat zijn sier
lijke zandstenen hoekvullingen aan de trapgevels
overal te herkennen zijn. Het steenhouwersvak
zijn eigenlijke werk heeft hij blijkbaar tot
in de perfectie beheerst.
Van de gevels uit geheel andere bouwtijd mogen
nog genoemd worden het Bolwerck van 1549,
aantrekkelijk niet in de laatste plaats door zijn
interieur en zijn omgeving (de stille, ingesloten
tuin met stadsmuur en Drogenapstoren als achter
grond!), de merkwaardige gevel Houtmarkt 73
met de kroonlijst aan de straatzijde, behoudens
latere wijzigingen stellig ook nog in de 16de eeuw
te dateren, de ietwat overladen trapgevel van
Houtmarkt 70 uit 1615, de gevels in de zg. Gelders-
Overijselse stijl met in- en uitgezwenkte zijden, te
vinden in Sprongstraat, Barlheze, Nieuwstad en
Laarstraat, en de monumentale, omstreeks 1730
in Lodewijk-XIV-stijl verbouwde huizen op
's-Gravenhof en in de Halterstraat, beide ook
met bezienswaardig interieur. Het merkwaardige
arkelhuisje van c. 1665 aan de Berkel op het Rij
kenhagen, een van de troetelkinderen van het
Wijnhuisfonds, dat al over vele van de genoemde
gevels zijn zorgen heeft uitgestrekt, dient hier
niet te worden vergeten.
Er is veel goeds verricht op het gebied van monu
mentenrestauratie in Zutphen. Veel blijft er ook
nog te doen, waarvan men vurig mag hopen, dat
het tot stand komt. De stad is het waard.
39
Vcslingtorenljc Armcnhagc 4
Foto ^ëijlemakef
