is weinig jonger van 1457 maar van geheel andere aard en constructie, duidelijk al beïnvloed door het toenemend gebruik van het „donrecruut", met muren tot 4 m dikte, een platte afdekking en kleine kazematten voor geschut in het inwendige, yrij wat ouder dan deze resten zijn de Kruit- toren (bij het Station N.S.), een vierkante hoek toren, en de ronde muurtorens, die achter de bebouwing van Armenhagen en Bornhovestraat schuilgaan, en waarvan er een zeer gaaf be waard is. Ook de schakel tussen de ommuringen van oude en nieuwe stad, de Berkelpoort (haar tegenhanger werd in de 18de eeuw afgebroken), kan nog uit de eerste helft der 14de eeuw dagtekenen. Met haar gekanteelde zij torens en drie zware, het water overspannende bogen- vormt zij met de aan sluitende muurgedeelten een levendig beeld van de middeleeuwse versterkte stad. De zg. Spaanse poort, die tegenwoordig wat ver loren staat tussen twee grote, moderne school gebouwen, dateert van 1536; zij werd gezet als voorpoort en versterking van de geheel ver dwenen Oude Nieuwstadspoort, waarmee zij door zware flankmuren (ten dele bewaard) verbonden was. Zij is in de laatste jaren met Berkelpoort, Bourgonjetoren en het grootste gedeelte der stadsmuur door de goede zorgen van het Wijn huisfonds gerestaureerd. Zutphen bezit drie oude kerken, over wier bouw geschiedenis en wezen Prof. Dr. E. H. ter Kuile in een voortreffelijk boekje zijn zeer deskundig licht heeft doen schijnen. Dit ter verwijzing van hen, die omtrent deze monumenten in bijzonder heden wensen te worden ingelicht. Hier kan niet dan een zeer summiere beschrijving gegeven worden. Dat aan de tegenwoordige St. Walburg een ro- maan^c kerk is voorafgegaan, is zeker, en dat deze laatste omstreeks 1100 tot stand is gekomen, mag waarschijnlijk heten. Ook daaraan zal nog wel een ouder (houten?) stadium voorgegaan zijn. In de eerste helft van de 13de eeuw is het romaansc bouw\verk vervangen door een basiliek in de over gangsvormen der vroege Rijnlandse gotiek, die nog in het huidige schip herkenbaar is en in de volgende eeuwen steeds is vergroot en verbouwd tot de driebeukige hallenkerk van baksteen, die wij nu kennen. De laatste toevoegsels waren het rijke, laatgotische Mariaportaal (einde der 15de eeuw) aan de noordzijde en de beroemde Librye, tot stand gekomen in de jaren 1561-1564 naar het voorbeeld van twee toen bestaande Zutphense kloosterbibliotheken, zodat zij met haar lage overwelfde ruimte vol eerbiedwaardige aan de 16de-eeuwse lezenaars geketende handschriften en vroege drukken een treffende herinnering oproept aan middeleeuwse wetenschapsbeoefening. De tufstenen toren is uit verschillende bouw perioden; het zware en gesloten benedengedeelte dateert stellig uit de tijd van de 13dc-eeuwsc kerk. Het bouwwerk is sedert 1948, toen de spits met de vier oude klokken door brand verloren ging, een teer punt voor Zutphen; de restaura tic plannen zijn nog niet voldoende vastomlijnd voor bespreking. Het interieur van de kerk is vermaard om zijn gewelf- en muurschilderingen, zijn monumentale koperen doopvont van 1527 en uiterst merkwaar dige ijzeren kaarsenkroon, waarschijnlijk uit dc 15de eeuw, rijk versierd met smeedijzeren orna menten en taferelen. Geheel anders van aard dan de St. Walburg is de Broederenkerk, omstreeks 1300 gebouwd voor het kort tevoren gestichte Predikheren- of Domini- canenconvent. De kerk is geheel van baksteen, sober van vorm, maar vooral inwendig indruk wekkend en fraai van lijn, een typische en zeer goed bewaarde kloosterkerk, zoals er in ons land niet vele meer te vinden zijn. Van de klooster gebouwen valt in 't bijzonder het refter op, een eveneens strak gebouw in gotische stijl, welks interieur dat ruimten met kruisgewelven en een grote bovenzaal, eertijds met houten ton gewelf bevat sedert 1945 op restauratie wacht. Hetzelfde geldt voor de ruïneuze resten van dc kloostergang aan de noordzijde van dc kerk; het ligt in de bedoeling de kruisgang te reconstrueren en de kloosterhof weer geheel te ombouwen. Ook de nog aanwezige vleugel van het dormter zal worden gerestaureerd. 38 Turfslraat mei poort voormalig Broederen- klooster en -kerk Foto ^eijlemaker

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1957 | | pagina 14