het leggen van woonschepen, aanbrengen van
reclames (voorzover al niet vallende onder „bou
wen") en van vergelijkbare installaties, tot en met
het wijzigen van kleuren toe.
Wanneer dergelijke bouw- en andere werken door
particulieren worden ondernomen, is daarvoor in
zeer vele gevallen, krachtens wetten en verorde
ningen, de instemming van de overheid nodig:
van rijks-, provinciale en gemeentelijke instanties:
voor het bouwen een bouwvergunning, voor het
slopen een sloopvergunning, voor afgraven ont
grondingsvergunning of ontheffing, voor straat-
aanleg en bouwrijp maken van grond een aanleg-
vergunning, voor rooien van houtopstand veelal
eveneens een vergunning of ontheffing, voor vele
waterstaatkundige ingrepen een ontheffing. Voor
de inrichting van opslagplaatsen, het leggen van
woonschepen, het aanbrengen van reclames geldt
hetzelfde. Zelfs ter zake van het aanbrengen van
aanstoot gevende kleuren en tegen verwaarlozing
van het uiterlijk van gebouwen en terreinen kan
overigens door de overheid, op grond van verorde
ningen, worden opgetreden.
Bij de beoordeling van de vraag of dergelijke ver
gunningen zullen worden verleend, kan en wordt
veelal hun invloed op het stads-, dorps- of land-
schapsschoon mede in aanmerking genomen. Zij
worden, voor wat het bouwen betreft, getoetst aan
voorschriften ter zake van de welstand. Die werken
moeten veelal mede worden en dit geldt in
het bijzonder voor het bouwen van gebouwen, de
aanleg van straten e.d. getoetst aan voor
schriften op het gebied der ruimtelijke ordening,
bij de opstelling van welke voorschriften met de
belangen van stads-, dorps- en landschapsschoon
mede rekening pleegt te worden gehouden. In het
nieuwe ontwerp-ruimtewet is overigens aan ruim
telijke plannen meer nadrukkelijk de taak toe
bedacht, voor de uitvoerig van werken, geen ge
bouwen zijnde, regelen te stellen.
Het is dus zó, dat wat door particulieren wordt uit
gevoerd, van overheidswege in vrij grote mate kan
worden beïnvloed, opdat grote schade, ter zake
van de belangen welke Heemschut behartigt, kan
worden vermeden. Naar mate de overheid méér
met de Bond en anderen die in gelijke richting-
werken samenwerkt wordt de kans, dat die be
langen worden geschaad, steeds geringer. In wel
stands- en dergelijke adviescommissies hebben veel
al leden van Heemschut zitting, zodat de doelstel
lingen van de Bond in de adviezen tot uitdrukking
komen.
De beslissingen der overheid worden door be
stuurscolleges genomen; d.i. dus door direct of in
direct gekozen vertegenwoordigers der bevolking.
De bevolking kan deze dus ter verantwoording-
roepen. Van beslissingen van indirect gekozen ver
tegenwoordigers der bevolking, b.v. een college van
Burgemeesters en Wethouders, is vaak beroep op
de Gemeenteraad, dus de direct gekozen vertegen
woordigers der bevolking, mogelijk. Door een en
ander kan de publieke opinie haar invloed ten
behoeve van de Heemschutgedachte uitoefenen.
Daar komt nog bij, dat de particulieren direct
bindende voorschriften op het gebied der ruimte
lijke ordening: uitbreidingsplannen, rooilijnen,
bouwverboden en komvoorschriften, publiekelijk
en na openbare discussie tot stand komen. Er be
staat dus gelegenheid, die voorschriften, indien zij
uit hoofde van de belangen, die de Bond voorstaat,
onvoldoende of zelfs bezwarend zijn, te beïnvloe
den: de openbare mening kan zich er over uit
spreken, bezwaren kunnen formeel worden inge
diend en worden via een voorgeschreven procedure
zorgvuldig gewogen. Zo de Bond zelf thans in deze
(nog) niet als belanghebbende wordt aangemerkt,
dan nog kan hij ter zake adresseren en op andere
wijze beslissingen ter zake beïnvloeden. Bij vol
doende waakzaamheid, activiteit en contacten
blijkt aldus meer en meer in het belang van Heem
schut te kunnen worden bereikt. De goede wegen
staan open, zij worden meer en meer bewandeld.
Wanneer de overheid zelf bouwt en werken uit
voert, ligt de zaak iets anders. Niet zozeer bij het
bouwen: dit pleegt meestal evenzeer aan het wel
standstoezicht te worden onderworpen als het
bouwen door particulieren, en verloopt meestal
zelfs meer bevredigend. Ook voor deze gebouwen
wordt meestal een bouwvergunning uitgereikt,
waaruit blijkt, dat aan alle eisen is voldaan.
Wanneer de genoemde veranderingen niet het
bouwen, maar het uitvoeren van werken door de
overheid zelf betreffen, geldt het voorgaande niet
precies op dezelfde wijze. Maar voor die uit
voering moeten door een openbaar lichaam gelden
worden gevoteerd. Een desbetreffend besluit komt
daarbij ook in dat lichaam in openbare discussie,
zodat het publiek daarvan kan kennis nemen en
daarop, dus ook op het werk zelf, invloed kan uit
oefenen. Ook langs die weg kunnen de belangen,
die Heemschut voorstaat, bevorderd worden.
Dat is dus alles langs de democratische weg van
zeggenschap der bevolking in de zaken, die haar ook
in haar totaliteit aangaan.
Het is nu opmerkelijk, dat, hoe groter en belang
rijker overheidswerken worden, dus hoe grotere
veranderingen zij*brengen in stad, dorp en land
schap, er des te minder gelegenheid bestaat om
de vorm, waarin zij zullen worden uitgevoerd, op
de omschreven wijze door de bevolking te doen
59
