deelte van de tweede muur, bestaan de I6de-eeuwse
fortificaties uit de versterkingen van de Nieuwstad:
de rondelen „De Vijf Koppen" en „Haet ende Nijt"
(afb.3), met aansluitende, door een wal versterkte,
muurgedeelten en een waterpoort aan het zuideinde
van de St. Pietersstraat.
De „Poort Waarachtig" dateert van 1886.
Behalve het aarden gedeelte van de O.L. Vrouwewal en
de na 1673 herbouwde gedeelten van de tweede om
muring, behoort tot de I7de-eeuwse versterkingen
het ondergrondse, meer dan 1000 m lange „Jeker-
kanaal", bestemd tot het inunderen der noordelijke
grachten.
De grootse modernisering van de vesting Maastricht
inde I8deeeuwheeft talrijke herinneringen nagelaten.
Van kort na 1700 dateren het fort St. Pieter (afb. 4)
(met I9e-eeuwse toevoegingen), en de 1775 uitge
breide bastions Waldeck, Saxen en Holsteyn.
Het bastion Randwyck bezuiden Wijk dagtekent uit
1742.
Uit de tweede helft van de eeuw bleven behouden
resten van de werken Wilhelmina en Staten-Generaal
en de fronten van Du Moulin (afb. 5) bestaande uit
de bastions Prins Frederik (ged.), Stadhouder met
couvreface Du Moulin en Erfprins; de linie wordt ge
sloten door het oudere Holsteyn.
Vóór de fronten bevindt zich een bedekte weg met de
lunetten Zeeland, Holland en Gelderland en een glacis.
De linie telt vier sorties.
De uitgestrekte ondergrondse fortificaties in het
westen en onder de linie van Du Moulin dateren zowel
van de eerste als van de tweede helft vande I8deeeuw.
Zij zijn nog grotendeels toegankelijk. Deze tegenmijn-
stelsels hebben een gezamenlijke lengte van ca. 9 km en
omvatten o.a. tien grote, bomvrije caponnières, een
aantal koepelgewelven, kruitkelders en trappen en
verder voornamelijk luister- en verbindingsgalerijen.
Uit de periode 1815- 1830, toen de versterkingen
van Maastricht voor het laatst werden uitgebreid,
bleven behouden resten van het nieuwe gedeelte van
het fort St. Pieter, overblijfselen van het fort Koning
Willem I (afb. 6), van de Nieuwe Bossche-fronten
(afb. 7), en verder fragmenten langs de Zuid-Willems
vaart en drie kazematten.
Zie „Heemschut" februari 1948, blz. 3-5.
AFBEELDINGEN
1. Jekertoren eri Helpoort.
2. Fragment van de O.L. Vrouwewal (stadszijde) met spaar-
bogen.
3. De rondelen „Haet ende Nijt" en „De vijf koppen".
4. Het fort St. Pieter. De drie boogvormige openingen be
horen tot de I9de-eeuwse mortierkazemat.
5. Het bastion Erfprins in de linie van Du Moulin. Rechts de
sortie C met kleine caponnière.
6. Het fort Koning Willem I.
7.. Gedeelte van de polygoon A-B der Nieuwe Bossche-
fronten.
50
