L. J. MORREAU
inventaris van
de verdedigingswerken
.,Les maniaques de la pioche" der vorige eeuw ten spijt, mag het Maastrichtse bezit aan historische verdedigingswerken
nog bevredigend genoemd worden.
In het bijzonder geldt dit voor de middeleeuwse versterkingen en die der 18deeeuw, terwijl andere fortificeringsperioden
fragmenten van mindere betekenis hebben nagelaten.
Van de oudst bekende versterking, het Romeins casteilum, ca. 300 n.Chr., werden tot heden kleine fragmenten terug
gevonden, waarvan in de pandhof van de O.L. Vrouwekerk de voet van een ronde toren nog zichtbaar is.
De middeleeuwse versterkingen omvatten overblijfselen van twee ommuringen, van een vestingmuur bij de Helpoort
en de stadsmuur van Wijk.
Van de eerste stadsmuur (13de eeuw) resteren de O.L. Vrouwewal (afb. I) met enkele poternes en een hoektoren
(ged. modern) - het aarden gedeelte dateert van 1640 -,de Helpoort(afb. 2) (aansluitende muren 20ste-eeuws), een toren
aan het Lang-Grachtje, muurgedeelten tussen St. Pietersstraat en Looiersgracht en twee waterpoorten.
Ook elders langs de grens van I3de-eeuws Maastricht zijn nog fragmenten der oude ommuring aanwezig.
De tweede ommuring (14de en 15de eeuw) wordt vertegenwoordigd door de toren achter de Feilzusters (ged. modern),
de naam „Pater Vincktoren" is 20ste-eeuws, met aansluitende muurfragmenten en door de muur tussen St.Pieters- en
Tongersestraat. Dit gedeelte telt zes torens, twee poternes en een
waterpoort. Een fragment op het zuiden en de muur op het westen
werden na bombardementen in 1579 en 1673 grotendeels ver
nieuwd.
De ommuring tussen Zwingelput en Tongersestraat is versterkt met
aanliggende aarden wal, waarin ter plaatse van de Tongersekat een
ruime kruitkelder.
Voorbij de Tongersestraat wordt de herinnering aan de stadsmuur
bewaard door fragmenten van een schoormuur en drie sorties.
De vestingmuur buiten de Helpoort (ca. 1450), langs de linker
oever van de Jeker, bleef voor een belangrijk deel behouden; de
waterpoort tussen deze muur en de toren achter de Feilzusters is
nog grotendeels intact.
De westelijke muur van Wijk vertoont nog maar weinig metsel
werk uit de stichtingstijd (I4de-eeuw).
Van de toren aan de Hoge Maaspunt is het onderstuk oorspronkelijk.
De „Waterpoort" is een laat-19de eeuwse reconstructie.
Naast de wal voorbij de Zwingelput en het na 1579 herbouwde ge-
4»
