de kop-romp, waarbij een gedeelte van de woning
als kop voor de grote schuur (de romp) is uitge
bouwd en de kop-hals-rompmet een lager tussen-
lid, de hals, tussen kop en romp.
Zeer grote boerderijen komen voor in enkele stre
ken van Groningen. Het Hoogland, in het noorden,
heeft zelfs schuren met twee en drie kappen. Hier
vinden we de kop-hals-romp, doch ook het jongere
groninger dwarshuis (begin 19de eeuw). Bij deze
vorm ligt de gootlijst langs de korte gevel op halve
hoogte tussen de gootlijst langs de lange gevel en
de nok. Bij de grote oldambster boerderij in het
oosten bevinden zich woning- en bedrijfsgedeelte
onder één dak, evenals bij de kleinere boerderijen
in de veenkoloniën en de weidestreek.
Saksisch (boerderij met middendeel)
Kenmerkend voor de Saksische boerderij is de
middendeel of halle. De boerderij wordt daarnaar
ook wel hallehuis genoemd. Deze halle is een brede
en hoge overzolderde deel, gelegen tussen de stijlen
van de gebinten. De koeien staan met de kop naar
de deel gekeerd, onder een lager zoldertje of hilde.
Aanvankelijk ontbrak een scheidingswand tussen
het onder hetzelfde dak gelegen woon- en bedrijfs-
gedeelte. Deze vorm heette los hoes. Er is weinig
tasruimte in deze boerderijen, terwijl de brede
deel niet meer nodig is voor het dorsen en de
koeien in een te grote koude ruimte staan. De oude
indeling van deze boerderijen is niet doelmatig
voor de huidige omstandigheden.
De boerderijen van deze vorm komen voor in het
zandgebied in het oosten en midden van ons land.
Ze worden gevonden van Drenthe tot het noorden
van Limburg en Noord-Brabant en de stad
Utrecht. In dit gebied zijn drie vormen te onder
scheid en: de Saksische boerderij met wolfseinden en
schilddaken, die algemeen is; de oost-twentse boer
derij met voor en achter houten gevels en behalve
in het oosten van Twente ook voorkomend in een
klein deel van zuid-oost Drenthe en noord-oost
Gelderland en het rivierendwarshuis dat als uitge
bouwde woning, in de regel met een halve ver
dieping, voor een Saksische schuur is geplaatst in
het gebied van de grote rivieren.
Frankisch (boerderij met dwarse deel)
Boerderijen met dwarse delen zijn over enkele
30
Een ontluistering van hst landschap.
Het houwen van deze eenheidsboerderijen in geheel Nederland leidt tot een
dodelijke eenvormigheid.
