2. Reeds in de 19e eeuw werd het Gemeen
tebestuur geconfronteerd met vraagstuk
ken van deze aard. De plaatsing van het Cen
traalstation is een besluit van fundamentele
betekenis geweest voor de structuur en de ont
wikkeling van de binnenstad. De stadsuit
breidingen buiten de Singelgracht stelden
het dempen van grachten en doorbraken
aan de orde, zoals het dempen van de Nieu-
wezijds Voorburgwal, de Spuistraat, het Spui
e.d. en het verbreden van de Raadhuisstraat,
de Damstraat, de Vijzelstraat en andere stra
ten. Door de toepassing dezer middelen hoe
noodzakelijk zij ook waren is typisch oud-
Amsterdams stadsschoon verdwenen, zonder
dat in alle gevallen vergelijkbaar schone stads
beelden ontstonden. De Raadhuisstraat met
haar verrassende kijk op de Westerkerk, de
Damstraat, welke een sterk spiekend nieuw
aspect op het oude stadhuis op de Dam opende
en het gedempte Rokin, hetwelk zich tot een
boeiende grote stadsruimte ontwikkelt, tonen
ongetwijfeld aan, dat veranderingen, in grote
stijl ontworpen, positieve waarden aan de oude
stad kunnen toevoegen. Zou men thans
echter zonder meer de toen gevolgde weg
willen gaan, dan zou dit door de omvang van
de vraagstukken van het heden het einde van
de schoonheid van Amsterdams binnenstad
betekenen. Er zal dus naar middelen moeten
worden gezocht om aan de behoeften van he
den en toekomst op zodanige wijze tegemoet
te komen, dat bij voortduring een geheel wordt
verkregen, waarin oud en nieuw in schoonheid
samengaan.
a. De veroudering en de vernieuwing.
3. De eerste groep vraagstukken heeft betrekking
op de veroudering van de gebouwen in de
binnenstad. Deze is zowel van technische aard,
leidende tot bouwvalligheid, als van sociale
aard, tot ongewildheid voerende omdat noch
de huizen, noch de omgeving daarvan, meer
voldoen aan door de bevolking redelijk ge
oordeelde woon- en andere gebruiksbehoeften.
1
2. In de 19de eeuw heeft het Gemeentebestuur zich deze
vraagstukken onvoldoende gerealiseerd, zoals o.a.
blijkt uit het dichtbouwen der bolwerksgordel.
De N.f. Voorburgwal, de N.f. Achterburgwal
Spuistraat) en het Spui zijn gedempt vóór er sprake
was van stadsuitbreiding, ten dele om onderhouds
kosten te sparen, ten dele omdat men hooggestemde
verwachtingen koesterde omtrent hun ontwikkeling
tot winkelstraat. De Raadhuisstraat opent ten koste
van een onvervangbaar schoon complex oude bebou
wing een inderdaad nieuw gezicht op de Westerkerk;
echter tussen bijzonder lelijke straatwanden door. De
Damstraat was reeds verbreed, toen het Commandants
huis nog elk gezicht op het Paleis benam; het contrast
smalle straat wijde pleinruimte is er overigens
door verzwakt. Wat aan het Rokin boeit is niet het
parkeerterrein, maar alléén wat er van de oorspron
kelijke aanleg in straatverloop engevelwand overbleef.
Grote stijlis in al deze gevallen moeilijk te ontdekken.
De conclusie, dat de omvang der vraagstukken: d.i. de
schaalvergroting van het verkeer en de bedrijfsge
bouwen, een voortgaan op de oude weg van doorbreken
en dempen uitsluit, zowel terwille van het stadsschoon,
alsook omdat dit stedebouwkundig niet doeltreffend is,
onderschrijven wij ten volle.
3. Dat de hier geschetste verschijnselen van verval niet
als normale veroudering aangemerkt kunnen worden
is uiteeengezet in onze inleiding.
63
Drie huisjes in de Jordaan, die bij een restauratie van modern
comfort werden voorzien en sindsdien zeer gewild zijn als woning.
