1?
waardevolle elementen in
stand te houden. Wij ver
klaarden ons voorstanders
van vernieuwing der be
bouwde kernen met behoud
van het schone en eigen ka
rakter.
Het verdient wellicht aan
beveling bij dit laatste punt,
de karakter bepalende fac
toren tot slot nog iets uit
voeriger stil te staan.
De karakteristiek van stad en
dorp wordt uitdrukkelijk niet
bepaald door de architectuur
van de zich in gesloten-, dan
wel in open bebouwing langs
de wegen en straten rijende panden waarvan de
meeste, ook in de aardigste stadjes en dorpen, het
aankijken nauwelijks waard zijn. Wanneer de archi
tectuur van de nieuwe panden zich in kleur en schaal aan
past aan de bestaande bebouwing, dan wordt het karakter
van het geheel daardoor niet of nagenoeg niet aangetast.
Hoewel wij menen dat dit zowel voor de stad als
voor het dorp in zijn algemeenheid opgaat, zo heb
ben wij toch de indruk dat de karakteristiek van
het dorp gevoeliger is voor de architectuur dan die
van de stad. Wél van betekenis voor het aspect van
een stads- of dorpsbeeld is de aard der bebouwing,
woning-, winkel- of bedrijfspand. Wordt tussen een
rij boerenhofsteden een garagebedrijf of een winkel
opgericht, om een nog al eens voorkomend voor
beeld te noemen, dan wordt daarmede aan het
dorpsbeeld ongetwijfeld afbreuk gedaan. Het is
daarom zeker gewenst dat voor alle bebouwde
kommen van stad en dorp een regeling ex art. 43
der Woningwet wordt vastgesteld, opdat derge
lijke ongewenste bestemmingswijzigingen voor
komen kunnen worden.
Naar onze mening wordt het karakter van stad of
dorp in de eerste plaats bepaald door de structuur,
zich manifesterend in het beloop der straten, de
plaats en de schaal der openbare ruimten en de
ligging der belangrijkste openbare en bijzondere
gebouwen. Laat ons dit aan enige willekeurig ge
kozen voorbeelden mogen duidelijk maken:
Vianen's karakter wordt bepaald door haar Voor
straat, de hoofdas van een rechthoekig vestingstadje
met een waterpoort, een raadhuis in de lange wand
en de kerk aan het landeinde van die hoofdstraat.
Delft's karakter wordt bepaald door de overhuifde,
evenwijdig lopende grachten, waaraan de Oude
Kerk en de haaks op het gestrekte grachtenbejoop
indringende onbeplante marktruimte tussen Nieu
we Kerk en raadhuis (en zonder Huig middenop,
hetgeen een geweldige verbetering betekent voor
de ruimtewerking van het prachtige plein; doch
dit slechts tussen haakjes).
Maastricht's karakter wordt tenslotte bepaald door
zijn Maasbruggen, de markt met het raadhuis
middenop, het Vrijthof met de prachtige St. Ser-
vaes- en St. Janskerk, en de O.L. Vrouwekerk met
zijn pleinruimte en daar tussen gelegen nauwe
straten met gesloten karakter.
Dat behalve deze structuur ook de schaal van de
bebouwing en de groepering der bouwmassa's,
het straatprofiel, de beplanting, het beloop der
rooilijnen, de vormgeving van bruggen en kaden,
het beloop der grachten enz. een niet onbelangrijke
rol spelen bij de bepaling van het typische karak
ter van elke oude stad, behoeft nauwelijks nader
betoog. Het 100 x 100 m. metende Vrijthof zou
zonder zijn dubbele rij bomen en de daaromheen
nagenoeg gesloten wanden, even doorbroken door
de vooruitgeschoven Wachtpost, geen Vrijthof
meer zijn; deze details bepalen immers de schoon
heid van de karakteristieke openbare ruimten en de
schoonheid 'der situatie van de belangrijkste open
bare én bijzondere gebouwen.
In een levende en zich regelmatig, ook stedebouw
kundig, vernieuwende bebouwde kern is het moge
lijk de monumenten van cultuurhistorische waar
de te behouden; de Amsterdamse kerken in de
33
Venlo. Met herstelde, laat-öotlsche,
„Romerhuis" aan de Kwartelen-
markt en de daarbij aansluitende
moderne bebouwing. Voorbeeld van
goede vernieuwing.
