schoorstenen, die een veelvuldig gebroken sil
houet-lijn opleveren, en de strakke contouren
van het kerkgebouw, dat daar boven uit rijst.
Laten wij de merkwaardige harmonie, die onze
oude steden hebben vertoond, en waarvan nog
belangrijke resten tot ons zijn gekomen, met even
veel liefde verzorgen en bewaren als onze voor
vaderen dat hebben gedaan. Hoe dikwijls horen
wij van voorstanders van radicale vernieuwing
het argument, dat juist deze voorouders voor groot
scheepse wijzigingen niet terugschrokken. Het is
waar; maar men ziet over het hoofd, dat deze voor
ouders meesters waren in het hanteren van bouw
kundige massa's, dat zij het geraffineerde spel van
harmonie en contrast, bewust of onbewust, be
heersten. Dat besef is in onze tijd met de aller
grootste moeite' te vinden. En het is daarom dat
wij, ook al hebben wij voor een oppervlakkig oor
deel misschien evenzeer het recht tot radicaal
handelen als onze voorouders, toch met zeer veel
meer bescheidenheid en terughouding dienen op
te treden; dat wij ons bewust dienen te worden
van onze, in dit opzicht geringere, vermogens.
Eerst dan zullen beslissingen ten aanzien van
saneringen, verkeersverbeteringen en vernieuwin
gen v/orden genomen in een sfeer die de beste
waarborgen biedt voor het behoud van een groot
en onvervangbaar cultuurbezit.
H. W. H er wig
VERNIEUWING VAN BEBOUWDE KERNEN
Wanneer U als schrijver dezes in een historische
stad bent opgegroeid en er bestaat enige belang
stelling voor de geschiedenis, dan zal U in Uw
jonge jaren de lust ook wel eens bekropen hebben
om achter in Uw tuin een diepe kuil te graven in
de hoop daar misschien nog wel een gaaf Jacoba-
kannetje te vinden of op een vergeten onderaardse
gang te stuiten.
De graaflust van de jeugdige dilettant-archeoloog
heeft bij het ouder worden plaats gemaakt voor
bespiegelingen over de menselijke wezens, die voor
hem op precies het zelfde plekje aardkorst leefden
en werkten. Het hier gedeelde lief en leed ontrolt
zich in de fantasie-rijke geest onwillekeurig tot een
historische roman van opeenvolgende generaties
bewoners, tegen steeds wisselende decors zich af
spelend. Vele geslachten beleefden hier hun vreug
de en smart; zij bouwden er hun huis, richtten het
in met de hun dierbare meubelen; volgende gene
raties wijzigden de meubilering, vernieuwden
het interieur en moesten ten slotte tot sloop van
het oude en dierbaar geworden pand overgaan om
er eén" nieuw huis, beter bij hen passend dan het
gesloopte, voor in de plaats te bouwen. Ook dit
huis wordt weer verbouwd en vernieuwd en
slooprijp. Zo zet de voortgaande cirkelgang van
bouwen, vernieuwen of verbouwen, slopen en her
bouwen in, even onontkoombaar als het komen,
groeien en bloeien en het verwelken en sterven
van mens, dier en plant, doch in een trager tempo.
Ook de stad kent in zekere zin deze cirkelgang van
de eerste nederzetting, de stichting tot stad, de
ommuring en de uitleg daarvan bij verdere groei,
de economische opbloei en de teruggang, het te
rugvallen min of meer in de vergetelheid.
Bepalen we ons tot de steden in ons land, waarvan
30
Brouwershaven, Het stadhuis, vlak na de restauratie in 1890,
met aantrekkelijke belendingen
