s voorwerpen, boeken en documenten, welke zozeer kunnen bijdragen om het kasteel een bewoond aan dien te geven, ongeplaatst te laten dan wel in vi trines te bergen. Alleen reeds het voortdurend be tasten dezer voorwerpen, betekent op den duur hun ondergang, maar daarnaast verdwijnen helaas ook op onnaspeurbare wijze verschillende kleine voor werpen van die kastelen, van welke de beheerders telkens opnieuw te goeder trouw het nog maar eens proberen. Dat is jammer, maar het is ook bescha mend. Toch moet het, naar mijn oordeel, er naar toe, dat wij op den duur wel het publiek kunnen laten ge nieten van een dergelijk „vrije" opstelling. Hoe dit te bereiken? Ik geloof, dat dit bereikt kan worden door groter waardering voor, en door groter vertrouwdheid met de historie en kunsthistorie. Deze zal moeten worden bijgebracht door de op voeders, aan de jeugd in de eerste plaats, door voorlichting op grote schaal, door pers, film, radio en televisie op de tweede plaats. Waar men tegen het bezoeken van kunstmusea door leerlingen van de lagere scholen reserves kan maken en mijns inziens moet maken, zal men ten aanzien van kastelen (en ik voeg daarbij ook de historische en technische musea) de deuren wijd moeten openzetten. Immers daar ligt ook een aanknopingspunt en een geestelijke voorbereiding tot het bezoek aan de kunstmusea. Als oud-onderwijsman durf ik hieraan toe te voe gen: hier ligt terrein braak voor het lager onder wijs. En niet door incidentele bezoeken bij wijze van uitstapje, zoals thans reeds in grote mate en met veel goede wil geschiedt, maar bewust en re gelmatig, als deel van de kunstzinnige vorming en opvoeding, die zo jammerlijk verwaarloosd wordt bij ons naar perfectie strevende officiële onderwijs. J. H. E. baron Van jV a g e 11 HET BEHOUD ONZER HISTORISCHE KASTELEN TSUWTAAK De Nederlandse kastelen, die mede de schoonheid van ons vaderland vormen, zijn een deel van ons reeds zo gehavend cultuurbezit. Gedurende eeu wen zijn zij belaagd door de tand des tijds en door oorlogsgeweld; veel is door brandschattingen ver nietigd. Het is de plicht van onze generatie voor de toe komst te bewaren, hetgeen nog over is. Bestaat daartoe de mogelijkheid? Dit is een vraag, welke moeilijk te beantwoorden is, omdat dit antwoord afhangt van wat ons volk voelt voor zijn cultuurbezit. De actie om kastelen te bewaren komt honderd jaar te laat. In de 20ste eeuw is veel van wat on schatbare waarde had, verloren gegaan deels door verval en afbraak, deels door onverschilligheid en veronachtzaming maar steeds door gebrek aan financiële middelen. Maar er is nog veel over en dit moeten wij allen tezamen trachten te bewaren. Het behoud onzer kastelen is in de eerste plaats de taak van onze Regering. Zij kan dit bevorderen of tegenwerken. Bevorderen door het geven van fa ciliteiten aan kasteelbewoners, om een tegenwicht te vormen tegenover de nadelen, welke het bewo nen en onderhouden van grote ruimten en het houden van veel personeel met zich brengt. Zij kan dit tegenwerken door de exorbitante lasten, welke de personele belastingen en de successie rechten op kastelen en grondbezit leggen, te laten voortbestaan. De huidige levensomstandigheden zijn dusdanig dat zij particuliere kasteelbewoning vrijwel on mogelijk maken en toch is particuliere bewoning de ideale bestemming van een kasteel, immers dan blijft de sfeer, uit eeuwen gegroeid, bewaard. In stellingen, van welke aard ook, zijn zeker geen ide ale bestemmingen, maar telkenjare komen meer kastelen in handen van exploitanten van jeugd herbergen, jeugdwerk of doorgangshuizen. De vijand van het Nederlands kasteelbezit is verval Hiertegen moeten Regering en volk de handen in eenslaan de oude bouwwerken moeten onderhou den worden, de oude daken gedicht en vernieuwd. Dit onderhoud eist investeringen, welke de nog resterende eigenaren niet kunnen dragen. Niet mag verwacht worden, dat de Nederlandse Staat daar toe de middelen alleen fourneert. De Regering moet zich beperken tot het geven van een, zij het 59 I

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1953 | | pagina 27