m
Lunenburg, Vleuten en Heemstede; onder de
Friese Stinsen; in het Brabantse: Onsenoort, Loon
op Zand, in het Limburgse; kortom, waar we maar
rondkijken. Meestal gebouwen op een vierkant, va
ker nog op een rechthoekig grondplan.
Een enkel woord op deze plaats over de Groninger
borgen. Zij zijn vrijwel alle verdwenen, maar oude
afbeeldingen en een enkele plattegrond geven de
indruk, dat we in beginsel met het type „hall-
keep" te doen hebben Hoog opgaand muurwerk
op een rechthoekig grondplan wekt vaak de indruk
van een torenachtig gebouw Het merkwaardige is,
dat de smalle zijden eindigen in topgevels. Klaar
blijkelijk hebben de bouwers afgezien van een om
lopende weergang achter een borstwering met kan
telen. Deze omstandigheid verhoogt de verdedig
baarheid van het gebouw niet bepaald. Wellicht
moet men hier uit afleiden, dat de bekende typen,
zoals Dijksterhuis en Leilens, vrij laat ontstaan zijn;
in een tijd, waarin de ontwikkeling van het vuur
wapen de verdediging vanuit de hoogte vrijwel nut
teloos maakte. Om de gedachten te bepalentwee
de helft van de 15de eeuw.
Op het eind van de veertiende eeuw ontstond de
woontoren Deverals bouwval trekt de steenklomp
even ten Zuiden van Lisse nog steeds de aandacht
van de voorbijgangers Het bijzondere van Dever
ligt hierin, dat het overigens rechthoekige gebouw
een ronding naar de zijde van de vroegere voor
burcht toekeert; naar de aanvalszijde dus De toe
gang, nu recht door de muur lopend, heeft oor
spronkelijk een bocht gemaakt, zodat men eerst via
een zijportaal de toren kon betreden. Men was dan
ook meteen in de huiskamer Schouw en gemak
verborgen in een raamnis ontbreken ook hier
niet. Aan de buitenzijde ontwaart men met enige
moeite een grote ijzeren haak boven de linkerhoek.
Die van rechts is verdwenen. Aan deze haken werd
het zware eiken luik gehangen, dat in tijden van
belegering de reeds vrij grote vensteropeningen
moest afsluiten.
De kelder kreeg licht door smalle spleten, die ook
als schietgat dienst konden doen. Een broodoven,
in de dikte van de muur, wijst erop, dat de kelder
als keuken gebruikt kon worden. Het gewelf is
technisch merkwaardig, omdat het van tongewelf
naar de voorzijde de ronde buitenkant van de
toren in een koepelgewelf overgaat. Van de
hoofdverdieping leidde een muurtrap naar een
volgende, waar wederom een schouw de bewoon
baarheid verhoogde. De overblijfselen van het ge
welf herkent de deskundige duidelijk als latere toe
voegsels.
Zo zien we dan in de woontoren van Dever een
leerrijk en nog vrij volledig exempel van een verre
nakomeling der aloude donjons, die als ontzag
wekkende getuigen van een mysterieus verleden
ook de moderne toerist nog vermogen te boeien.
Dit geldt in de eerste plaats voor strenge gevaarten
als Loches, maar tevens voor de minder grootse,
doch niet minder belangwekkende overblijfselen
van onze burgerlijke architectuur
ALGEMENE LEDENVERGADERING
Reeds nu maken wij er onze leden op
attent, dat de algemene Ledenvergade
ring zal plaats vinden (zoals gewoonlijk)
op de eerste Vrijdag in September.
54
S i
Kasteel en Publiek
foto Ton Koot
