Ranker zijn dan de torens van de
kerken van Haaksbergen, in Bent-
heimersteen uitgevoerd en de bak
steentorens van de kerkjes te Die-
penheim en Wierden.
De kerktoren van Goor is weer
wat zwaarder en het beste deel
van het Ned. Herv. Kerkgebouw,
door bepleistering en verburger
lijking vrijwel om het leven ge
bracht.
Genoemd moet dan nog worden
de alleenstaande baksteentoren
van Losser, baksteen met een
zadeldak.
De toren van de kerk te Enschedé
is laat-Romaans en belangrijk
door de torennis, uitzicht gevende
in de kerk.
De Romaanse ingang is zwaar
gerestaureerd. De nog niet zo lang
geleden aangebrachte nieuwe to
renspits is niet geheel geslaagd te
noemen.
Almelo verheugt zich in een kerk, waarvan het
oude Gothische koor met ondergelegen crypt zeer
zeker belangrijk is.
Tegen dit koor is in 1738 een nieuwe kerk gebouwd
zodat een kruiskerk ontstond, waarvan het koor de
oostelijke arm vormt.
Het nieuwe gedeelte is niet geheel onbelangrijk,
maar komt door verwaarlozing en door zijn ligging
in een verwaarloosd stadsgedeelte maar matig tot
zijn recht.
Komen we tot de kerkgebouwen zelf, dan blijkt de
St. Plechelmuskerk van Oldenzaal verreweg de
mooiste kerk van Twente en van een groot deel van
het Oosten van ons land te zijn.
Zij is een van de best bewaarde voorbeelden van
Romaanse bouwkunst in ons land.
In de 15de eeuw is het koor met een Gothisch ge
deelte verlengd, terwijl nog iets later een Gothische
zijbeuk aan de zuidkant werd aangebracht.
Hoezeer het gelukkig mag worden geacht, dat de
noordzijde ongewijzigd Romaans bewaard geble
ven is, is toch in het interieur het gezicht vanuit de
Gothische beuk in het Romaanse schip en transept
van een verrassende ruimtewerking.
Voeg daarbij de prachtige kleur van de ongepleis-
terde wanden en pijlers van Bentheimer steen,voor
al in het Romaanse deel schaars belicht en daar
door de mystieke sfeer nog versterkend, dan moet
ieder, die deze kerk betreedt, toch wel sterk onder
de indruk komen van de sfeer der machtige ruimte.
Dc toren is jonger dan het oudste deel van de kerk
maar ouder dan de Gothische delen en Romaans
Gothisch te noemen. Uit de jongste tijd dateert
een prachtig carillon, dat op zichzelf van een bij
zondere bekoring is.
Oldenzaal zien wil in de eerste plaats zeggen de
Plechelmuskerk zien.
Helaas is de directe omgeving van deze prachtige
kerk bouwkunstig en stedebouwkunstig volstrekt
minderwaardig te noemen.
Op een gravure van 1628 is af te lezen, hoe de toe
stand om het kerkgebouw geweest is.
De kerkhof was door een muur omgeven, welke
muur aansloot aan het Raadhuis, eertijds interes
sant, nu nog slechts een schim van het verleden,
maar prachtig gesitueerd op de grens van het Ker
kelijk domein, de kerkhof en het wereldlijk domein,
de markt.
Voor deze situering schijnt in Twente voorkeur te
hebben bestaan. Ook in Ootmarsum ligt het Raad
huis precies op de grens tussen, populair uitgedrukt
kerk en wereld, tussen kerkplein en marktplein.
Mag echter de oude kerk van Ootmarsum die van
Oldenzaal niet evenaren, al is ze eveneens zeer be
langrijk, het kerkplein om deze oude kerk is een van
de mooiste en ruimste pleinen van het gehele Oos
ten van ons land.
Wat de kerk zelf betreft, gelijkt ze zeer sterk op de
kerk te Legden in Westfalen. Het gehele kerkge
bouw is dan ook zuiver „Westfaals".
Dr ter Kuile schrijft er van: „Het hele bouwwerk
wordt gekenmerkt door een boerse logheid, door
technische onbeholpenheid en een sterke neiging
naar het decoratieve. Enorm zwaar zijn de muren,
33
Oldenzaal, St. Plechelmuskerk.
foto Monumentenzorg