ontbrandde een formele ,,burger"oorlog, die vrij
wel geheel Overijssel in vlam zette) en eigengereid
optreden tegenover de landsheer waren aan de
orde van de dag
In de zeventiende eeuw wordt het wat rustiger; de
belangrijkste havezathen worden dan, of in de
achttiende eeuw verbouwd, de minder welvarende
bleven hun Middeleeuws karakter bewaren, maar
verdwenen alle in de economisch moeilijke jaren
van de achttiende eeuw, of in de negentiende
eeuw, toen de heerlijke rechten dusdanig in bete
kenis achteruitgingen, dat wederom een aantal
huizen onderging. Die voorrechten waren overi
gens niet gering in aantal; vrijdom van tollen en
belastingen (aan deze laatste is al in de zeventiende
eeuw,geducht geknabbeld), stemrecht in de Rid
derschap (die zelfleer een van de twee stemmen
in de Staten uitbracht), voorts uitoefening van
rechterlijke macht (met inkomsten uit boeten),
visrecht, recht van duiventil, de inkomsten uit
achterlenen, het jachtrecht, benoeming van gees
telijken, enz
Niettemin, Twente was geen rijk land en de meeste
Jonkers werden, noodgedwongen, militair in
't Staatse leger.
r_i Het oudste bouwwerk onder de nog be
staande huizen is zonder twijfel Twikkel.
Het oudste deel van het huis is waar-
J schijnlijk Middeleeuws, en vertoont een
langgerekt rechthoekige vormhet vormt
de kern van de vleugel, die het huidige front be
slaat. Dit gedeelte is in de zestiende eeuw in
grijpend verbouwd Uit deze tijd dateren de unie
ke vroeg-Renaissance arkels op consoles, die nog
laat-Gotische profielen vertonen.
De middenpartij is het merkwaardigst De scheve
topgevel is de rest van een rijkere
voorganger, waarvan de fragmen
ten, vreemd door elkaar gehas
peld, ten dele rondom de ingangs
deur beneden zijn opgesteld't zijn
Adam en Eva (vernieuwd), de
Boom der Kennis, de aanbidding
der Koningen, een ster en een
zeer fraaie wapenstcen.
Door aanbouwen van vleugels in
de zeventiende en negentiende
eeuw heeft het gebouw een ietwat
wijdlopig karakter gekregen, dat
niet onaantrekkelijk is.
Het enige huis dat nog kennelijke
resten uit de zestiende eeuw bezit
is het Weldam bij Goor. Aan het
rechthoekige hoofdgebouw mer
ken wij enkele consoles op, die
thans een balkon dragen, maar Het Kasteel Twikkel.
foto T.K
waarop eens een arkel steunde gelijk aan die van
Twikkel. Overigens, de verbouwing die Johan
Ripperda in 1644/'45 liet uitvoeren heeft het as
pect ingrijpend gewijzigd Twee smalle zijvleugels
werden aangebouwd, een statig middenfront met
Ionische pilasterstellingen en nog bewaarde kruis
kozijnen omgeeft de ingang, de statige leiendaken
en schoorstenen bekronen een geheel van grote
waardigheid De twee bouwhuizen aan het voor
plein, onmisbaar voor de rechtgeaarde havezathe,
die immers ook hereboerderij was, dateren uit 1680
en dragen veel bij aan de schoonheid van het ge
heel.
Jammer, dat men in de vorige eeuw de gesloten
blokvorm aantastte, door de bouw van, op zichzelf
niet onaardige, torens aan de achtergevel: een
rechthoekige en een meer sierlijke achthoekige, door
de Engelse ontwerper „he and she tower" genoemd.
Een bijzondere roem van Weldam zijn de in 1892
in de oude trant aangelegde tuinen; wat de ont
werper, Hugo A C. Poortman, daar bereikt heeft,
vindt in ons land zijn weerga niet
V
30
De tuin van Twikkel.
Ts
foto Lichtbeelden Instituut A'dam
