iMÊÊÊ
R. J. B e nth e m
HET CULTUURLANDSCHAP VAN TWENTE
Voor velen heeft het Twentse cultuurlandschap
een zeer bijzondere bekoring Niet omdat het zo
specifiek Nederlands is Verschillende delen van
westelijk Nederland met hun wijde open ruimten,
zijn feitelijk meer karakteristiek voor ,,de lage lan
den bij de zee" Maar voor de stedelingen uit het
dichtbevolkte Holland vormt het gesloten land
schap van Twente met zijn rijke afwisseling van ak
kers, weiden en geboomte, van beckdalen en prach
tige oude hofsteden, een uitzonderlijk boeiend ge
heel
Wellicht vindt deze waardering zijn oorsprong in
een ingeboren voorliefde voor het romantische
Zelfs zeer nuchter ingestelden vereenzelvigen im
mers een schoon landschap vaak met een roman
tisch landschap En verschillende delen van Twen
te, zowel bij Ootmarsum in het Oosten als bij Mar-
kelo in het Westen komen in hun huidige vorm stel
lig tegemoet aan dit verlangen naar romantiek. De
fraaie houtwallen, de nog alom verspreide oude
eiken en de idyllisch gelegen boerderijen langs de
rand der essen verschaffen het gebied vaak een tref
fende overeenkomst met het om zijn romantisch
aspect zo befaamde Engelse parklandschap van de
Midlands.
Dit Twentse cultuurlandschap nu,
ongetwijfeld een rijk bezit, zal in
de zeer nabije toekomst aan in
grijpende veranderingen bloot
staan En gezien de ontwikkeling
onzer samenleving zijn deze wijzi
gingen onvermijdelijk. Want zij
vloeien logisch voort uit de ver
anderde eisen en inzichten in de
agrarische bedrijfsvoering. Door
voering van deze nieuwe land
bouwmethodes zal op vele plaat
sen wijziging en aanpassing van
het bestaande cultuurlandschap
met zich moeten brengen.
Nu behoeft echter dit streven als
zodanig naar een groter doelma
tigheid in het gebruik en beheer
onzer landbouwgronden ons stellig
niet te verontrusten Ook het thans
bestaande Twentse landschap is in
grote lijn beschouwd een uiting
van de doelmatigheidszin van
vroegere boerengeslachten. Laten
wij hier de enkele grote parkcom
plexen als Twickel e.a. buiten be
schouwing, wier vormgeving sterk door acsthcti-
sche motieven werd beheerst, dan kan men gerust
zeggen, dat het Twentse landschap als geheel zijn
huidige schoonheid verkreeg als gevolg van zuiver
zakelijke overwegingen. Door de potstalbemes
ting bouwde de boer geslachten lang aan de
thans zo markante vorm van de hooggelegen
essen. De zware eiken uit de boerenbedrijfsbosscn
waren van oudsher voorbestemd om het benodigde
werkhout voor boerderijbouw te verschaffen De
houtwallen dienden voor veekering, als „wildgraaf
voor luwte, voor het winnen van hakhout en der
gelijke materiele doeleinden. En vele laaggelegen
moeilijk te exploiteren perceelsgedeeltcn in de beek
dalen leverden het snel groeiende hout van wilg en
populier of het meer stevige duurzame hout van de
es, dat ook al weer diende voor de vervaardiging
van tal van nuttige gebruiksvoorwerpen in het boe
renbedrijf.
Wat er thans met het Twentse landschap en met
vele gebieden elders gaat gebeuren wordt in eerste
instantie ook weer ingegeven door nuttigheidsover
wegingen, precies als voorheen Maar de noodzaak
om zich tot in details bij de terreinsgesteldheid aan
25
Het Twentse cultuurlandschap wordt nog steeds gekenmerkt door een rijkdom
aan geboomte. foto R. J. Benthem
