-lJSL
is het gaafst van structuur en het gemakkelijkst als
zodanig herkenbaar. De drie pleinen rond de
Grote Kerk vormen hiervan nog de centrale
ruimten. Overigens is de wijze waarop deze twee
kernen naast elkaar ontstaan zijn en in welke
vorm, nog allerminst geheel duidelijk. Het lijkt
wel zeer waarschijnlijk, dat de grootste kern oor
spronkelijk een kleinere, ongeveer vierkante vorm
had met afgeronde hoeken, welk vierkant Idoor
één hoofdstraat in de ene en drie straten in de
andere richting eenvoudig was ingedeeld. Wel
licht was deze kern een Frankische „portus",
een nederzetting die hier vroeger aanwezig ge
weest moet zijn. Een der kwadranten van het
vierkant vormde de „immuniteit", met de ka
pittelkerk, een daar tegenaan gebouwde paro
chiekerk, de Bisschopshof met bijbehorende ge
bouwen en tuinen. Dit onderdeel van de binnen
stad heeft nog steeds een eigen karakter, waarin we
de herinnering aan de vroegere immuniteit kunnen
terugvinden. Het is een stadsdeel met grote pleinen
en verscheidene openbare gebouwen, en we vinden
er, achter een merkwaardig oud huis, een grote
binnentuin, de Proosdijtuin. Aan de Nieuwe Markt,
waar in 1944'45 de bebouwing aan een der zijden
verwoest werd, en waar men binnenkort met de
herbouw van het gymnasium hoopt te beginnen,
doet de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodem
onderzoek thans opgravingen, waaruit nog meer
gegevens over dit oudste en merkwaardige stads
deel verwacht mogen worden.
De bovengenoemde veronderstellingen omtrent de
oorspronkelijke begrenzing van de oude kern vin
den ten dele hun grond in enige plaatselijke bena
mingen: de naam Graven duidt op een oude
gracht, de Nieuwe Markt zou juist buiten dit oud
ste gedeelte liggen, en de Nieuwstraat is kennelijk
een der hoofdstraten van een minder oud stadsdeel,
het Noordenbergkwartier. Ook dit Noordenberg-
kwartier heeft tot nu toe een eigen karakter behou
den; het is de wijk van de kleine bedrijfjes en
zakenlieden, terwijl de grote zaken zich hoofdzake
lijk tussen de Grote Kerk en de Brink hebben
gevestigd, waar vroeger de patriciërshuizen waren.
Voorts zijn er bepaalde onregelmatigheden in het
overigens gave en regelmatige straatbeloop, die
nauwelijks anders zijn te verklaren dan door een
vroegere meer beknopte stadsvorm. Hierbij wordt
33
Deventer uit de lucht, vóór de bouw van de nieuwe Vcrkeersbrug.
Luchtfoto K.L.M.
