Ir C. de Heer OUD DEVENTER:HET STADSPLAN Wie een kaart of luchtfoto van Deventer beziet, valt het allereerst op, dat de oude stad nog vrijwel geheel omsloten wordt door de overblijfselen van de 17de eeuwse vestinggracht. Deze is wel sterk van vorm gewijzigd: op het westelijke en noordelijke deel der vestingwerken werden 19de eeuwse villa's en herenhuizen gebouwd en werd door de land schapsarchitect Springer een stadspark aangelegd; aan het andere deel liggen fabrieken en opslag terreinen, en dit gedeelte maakt een wat verwaar loosde indruk, maar in zijn geheel is de Singel gracht niettemin een duidelijke begrenzing van de binnenstad blijven vormen Ook in ander opzicht is de structuur der binnen stad in hoofdzaak gaaf bewaard gebleven. Welis waar zijn alle stadspoorten helaas verdwenen, en zijn de toegangen tot de stad ter plaatse van de vroegere poorten belangrijk verbreed, doch de toegangswegen, ook van de buitenwijken tot het stadscentrum zijn op de oorspronkelijke toegangen gericht gebleven Dat de spoorbaan dicht om de oude stad is aangelegd, en de toegangsmogelijk heden door de viaducten in later tijd op overeen komstige wijze opnieuw beperkt werden, heeft hier natuurlijk wel aan meegewerkt. In de stadskern is hiervan het gevolg geweest, dat de structuur niet door doorbraken of verbredingen van onderge schikte straten ingrijpend is gewijzigd. De belang rijkste verandering werd veroorzaakt door de demping van de Oude Haven en de aanleg op die plaats van de oprit van de nieuwe verkeersbrug; deze oprit ligt overigens buiten de oudste en his torisch meest belangrijke delen der stad Binnen de Singels is intussen, zowel door de aard der bebouwing als in het straatbeloop, het nog oudere gedeelte der stad gemakkelijk terug te vin den, in de omvang die de stad had vóór omstreeks 1600 de nieuwe vestingwerken werden aangelegd De begienzing van deze oude stad is op allerlei plaatsen nog te constateren in de vorm van een dieper gelegen smalle droge gracht tussen de achter perceelgrenzen der bebouwing, waar diepe tuinen aanwezig zijn Naar de IJssel toe gaat deze droge gracht over in de verwaarloosde restanten van een stenen wal. Langs de IJssel en de Oude Haven was geen gracht, maar een dubbele ommuring. Een drietal halfronde muurtorens zijn hiervan nog over gebleven Aan de zijde van de vroegere haven, dus langs de oprit van de nieuwe brug, zijn door de bombardemen ten belangrijke gedeelten van de ommuring weer tevoorschijn ge komen, die, evenals de muurto rens, dringend restauratie behoe ven. Om een gaaf geheel te krijgen zou de bebouwing, die langs deze zijde nog vóór de muur aanwezig is, verwijderd moeten worden, zo dat een aaneensluitend gedeelte van ongeveer 200 meter lengte hersteld zou kunnen wordendit zal echter een uitermate kostbare onderneming worden De aldus omgrensde middeleeuw se stad nu heeft, zoals ook bij nauwkeuriger bestudering van kaart of luchtfoto blijkt, een dub bele kern De beide delen der stad zijn gegroeid rond de twee grote kerken, de Grote of Lebuinuskerk in het midden der tegenwoordige stad, en enigszins terzijde, op een natuurlijke heuvel, de Bergkerk De grootste van deze twee kernen 32 Zwart oudste deel, gearceerd de immuniteit; gestippeld 1. Grote kerk, 2. Bergkerk, 3. Brmk, 4 Penmnckshoek, latere uitbreiding. 2. üergkerk, 3. Brmk, 4 Penmnckshoek, 5 Nieuwe Markt, 6. Graven, 7 Nieuwstraat, 8 Bagijnenstraat (Gestichtenkwartier), 9 Noorden- bergstiaat, 10 Stadsmuur aan de Bokkingshang, 11. Station, 12 Kazerneterrem.

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1952 | | pagina 16