rr
3-Wuirfi
Daarnaast zijn er ook stenen geveis, zoals het aller
aardigste, helaas gesausde, Renaissancegevehje
met de curieuze (moderne?) kroonlijst in de Lim-
brichterstraat, als het statige, maar tamelijk slecht
onderhouden Kritzraedthuis uit de 17de eeuw
(thans museum). Zelfs uiterst fraaie, evenwichtige
i8de-eeuwse panden, met sierlijke hardstenen har
nassen om de vensters zijn aanwezig, zoals het in
verval verkerende stedelijke Wijnhuis, en een twee
tal percelen, alle in de Holstraat. Een i7de-eeuwse
stadsboerderij met grote poort en schuren, het
hoofdgebouw van twee verdiepingen met speelse
topgevels en stenen kruiskozijnen
(genaamd „Den Tempel") staat
aan de Zuidrand van de stad,
eveneens in ernstig verval. Bij deze
boerderij sluit een waterradmolen
aan; het sluisje is er nog, en de
Geleen bruist er vrolijk overheen,
het rad echter is verdwenen. Ook
iets verderop aan het riviertje
staat een watermolen, maar hier
is eveneens het rad verdwenen,
't Bovenstaande was een greep,
een kleine greep uit Sittards rijk
dom! Waar ge gaat moet ge op
lettend rondzien, om geen aardig
of zelfs schoon huis te missen. Ge
kunt echter achter vrijwel elk op
merkelijk en waardevol pand dat
ge wilt opnoemen de woorden „in
verval" plaatsen.
Er zijn krasse tegenstellingen te
Sittard, niet alleen tussen deze
treurig verslonzende straten van de stadskern en de
riante villawijken erbuiten, maar ook tussen deze
straten en de winkelstraat in de binnenstad. Daar
verkeren de panden in goede staat, wat echter
allesbehalve aanleiding totjuichen geeft. Een voor
beeld: een oude vakwerkgevel, in het begin van
deze eeuw gerestaureerd, heeft een vrijwel geheel
glazen onderpui gekregeh; de vakwerk-topgevel
aan de zijkant (de goot is bij de meeste huizen
in Sittard aan de straat) is toen met gele nageperste
steen bemetseld. Ook dit is verslonzing en verval,
al lijkt 't ook voor velen „vooruitgang".
Sittard is echter vooral in Heem-
schut's aandacht gekomen door
de wallenkwestie. Wat toch is 't
geval. In 1923 heeft men, uit
hoofde van al of niet vermeende
verkeersbezwaren een stuk van de
wal afgebroken, en daarop de
Walstraat aangelegd. De Rijks
commissie voor de Monumenten
zorg, welke toen mets anders kon
doen dan adviseren, gaf als op
lossing aaneen ringbaan om de
oude stad heen, op zo'n afstand
van de Wal, dat de gedempte
gracht als groenstrook tussen wal
en weg behouden kon blijven. Dit
plan werd reeds toen door de Sit-
tardse architect Nic. Ramakers
uitgewerkt, echter zonder gunstig
gevolg.
Het stukje Walstraat, waarvan
men hooggespannen verwachtin-
6
fwiiiï uiat
Sittard, In de Limbnchterstraat, 1900
Sittard, „Fort Sanderenbout" zoals 't enkele jaren geleden nog was.