Corneille F. Janssen
SITTARD, EEN VERSTOFT KLEINOOD
Goed, Gij, Heemschutter, kent Uw
land; Ge hebt zijn schoonheid hef,
dus Ge móét het wel kennen. Dus
kent Gij ook Sittard.
Sittard? Jawel, een plaatsje in Lim
burgs wespentaille, die inmiddels,
onze armoede ten spijt, al wat ge
vulder geworden is, meer niet. Geen
bijzondere aandacht waard.
Deze mening, tot voOr kort mijn
mening, en wellicht ook de Uwe,
verlangt, eist herziening. Sittard is
een ten onrechte vergeten oord, en
een bezoek niet alleen, maar alge
mene aandacht volledig waard.
Een stelling, die voorzeker verde
diging verdient, als welke de vol
gende bijdrage gelde.
Sittard dan, kan niet bogen op eer-
ste-rangs monumenten, op gebou
wen die zullen opduiken in de wer
ken der architectuur-historici. Het
bezit wel een flink aantal monu
menten van „geringere" betekenis, die echter stuk
voor stuk een kunstzinnige waarde vertegenwoor
digen die er zijn mag. Daar komt tenslotte bij, dat
deze gebouwen hun schoonheid ten toon spreiden
in een stadsbeeld, dat geen bijzonder storende ele
menten bevat, en waar de enkele ontspoorde ge
vel zich niet al te luidruchtig en breeduit naar
voren dringt.
De gevels vormen de grondslag van het stadsbeeld,
de kerken: St. Pieter (1400) met grote toren (1518,
de restauratie loopt ten einde), St. Michael (1659)
en Ned. Herv. (1657) en de kapel van het nog aldus
gebruikte klooster Agnetenberg (1699) alsmede
het oude Dominicanen-klooster (d: 1650) vormen,
ieder in één hoek van de stad, de hoogtepunten.
Om dit alles heen loopt dan de stadswal, een reeds in
1678 ontmanteld verdedigingswerk, waarin helaas
alle poorten ontbreken, maar waar hoogst interes
sante resten van verdedigingswerken van het mid
den der 13de eeuw af in verborgen liggen, als een
vredige groene ellips, met linden beplant. De dub
bele gracht ervoor, is reeds lang gedempt; de
tuinen die er thans op liggen verhogen de lande
lijke sfeer, met uitzondering van het terrein van de
„gasfabriek", waar een lelijke gashouder aan de
voet van de wal staat.
Een beeld van tamelijke gaafheid dus, dat nog ver
levendigd wordt door de armen van de Geleen, die
door de stad (gedeeltelijk overkluisd) en er langs
stromen.
Er zijn in het algemene beeld zeker verliezen te
constateren. Foto's uit het begin van de eeuw ge
ven er een indruk van. Zelfs is een enkele unieke
reeks geschonden, een onherstelbare leegte achter
latend. Ook Thijm's „plaasteraars" hebben ge
woed, en meters en meters met Portland-cement
bedekt.
En tóch, ondanks dit alles, is de schaal van de ge
bouwen, de hoogte en afmetingen, alsook de kleur
goed gebleven. Sittard heeft stemming, en een on
miskenbare intimiteit.
Pleister heeft twee aangename eigenschappenhet
is te verwijderen, en het pakt slecht op hout. Dit
laatste is voor Sittard van betekenistalloze huizen
in de binnenstad bezitten vakwerk-wanden. Mid
deleeuws? Misschien nog een enkele, hoewel ik het
waarschijnlijker acht, dat de deerlijk vervallen huis
jes in de Gruiserstraat met „Anno Domi 1593" in
onhandige Gothische minuskels in de dorpel boven
de deur tot de oudste specimina behoren, en het
merendeel wel later zal zijn. Niettemin: voor
Nederland een minder gewoon gezicht
'm
5
Siltaid, Nieuwe lan
tarenpaal, voorbeeld
van geslaagde mo
derne vormgeving.
Sittard, in de Limbrichterstraat
