>Bc«nm flraud
Door een gelukkige omstandigheid is ons in het
door Salomon de Bray in 1631 te Amsterdam uit
gegeven boekwerk „Architectura moderna ofte
Bouwinge van onsen tijt" een ontwerp van De
Keyser voor het Delftse stadhuis overgeleverd, dat
in menig opzicht verschilt van de uitgevoerde
bouw (zie afb. 2 en 3).
Zowel het ontwerp als de uitvoering vertonen een
smalle ingangstravee, geflankeerd door drie ven-
stertraveeen, die gelijkvloers gescheiden worden
door Dorische, op de verdieping door Ionische pi
lasters. De ramen zijn omgeven door architraven,
bij de benedenverdieping bekroond door rustieke
strekken, bij de bovenverdieping door schelp mo
tieven en gevleugelde engelenkoppen.
Waarin de uitvoering echter het meest opvallend
van het ontwerp verschilt is de middenpartij. In de
plaats van de enigszins vlakke toegangsdeur is een
ver uitspringende, sterk gebogen overhuiving ge
komen. De schavotdeur of justitiepoprt daarboven
- waardoor de misdadigers naar het schavot op de
markt geleid worden - springt eveneens iets meer
naar voren. De kroonlijst, die in het ontwerp on
derbroken werd door een zolderdeur, loopt bij de
uitgevoerde bouw door, evenwel met dien verstan
de, dat de middenpartij niet langer bekroond
wordt door een Korinthische ordonnantie met
twee afzonderlijke nissen, maar door drie aaneen
gesloten nissen onder één, door de Hollandse
leeuw, doorbroken fronton. In de middelste nis
prijkt een fraai Justitiabeeld van de hand van de
bouwmeester-beeldhouwer zelf.
Opmerkelijk is voorts, dat de Ionische pilasters van
de verdieping bij de uitvoering zoveel langer zijn
geworden, dat zij boven de goot komen uit te ste
ken en door een rondlopende balustrade met elkan
der zijn verbonden.
Samenvattend kan men zeggen, dat tengevolge van
de verschillende veranderingen, die bij de uitvoe
ring hebben plaats gehad, in de middenpartij een
veel sterkere reliefwerking is bereikt; de voorgevel
door de samenvattende topbekroning tot meerdere
eenheid is geworden en in het algemeen door de
sterker stijgende middenpartij, de samenvattende
bekroning en het doortrekken van de Ionische
zuilen, in het tot uitvoering gekomen bouwwerk
de verticale lijnen een veel sterker nadruk en daar
door een betere aansluiting bij de opgaande lijnen
van de middeleeuwse torén hebben gekregen dan
in het ontwerp het geval was.
De Keyser betoonde zich echter niet slechts een
meester, waar het betrof de oude toren op harmo
nische wijze in het nieuwe bouwwerk op te nemen,
maar evenzeer in de wijze, waarop hij de verschil
lende ruimten binnen het raam van de door hem
ontworpen plattegrond, zowel uit een oogpunt van
practische behoefte als van representatieve belang
rijkheid, wist te groeperen.
Wie het stadhuis over het bordes aan de voor
zijde betrad, bevond zich allereerst in een lang
werpige burgerzaal (op de plattegrond aangegeven
met 1), die door vier kruisvensters aan de zijde van
de markt haar licht ontving Aan de andere lange
zijde van de zaal trok een booggaanderij van Dori-
77
-v-
Afb. i
cm ,;f m.atvh votw
Afb. 2