DE WINDTRA5MOLENS IN DE OMGEVING VAN LEIDEN')
101
V »%iV
Kmde) hoofdjes" op de Ha eng) acht Plaveisel dal ziek goed
bij de gevels aanpast foto Bram Soffiee
steld worden, of enige differentiatie niet practisch heel
goed mogelijk zou zijn gebleven, zondei tot de ovei-
drijving te vervallen, van al te veel particuliere bestta-
tingstypen of, wat in veel gevallen piactisch een grotei
bezwaar is, van overal hekken en hardstenen paaltjes
Tenslotte nog het volgende Bij de enorme groei van
onze steden werden en worden nog steeds oude land
huizen en boerderijen binnen de stadsbebouwing ge
trokken Dikwijls is hierbij een aanslag op de omringende
tuinen gedaan Men bedenke echter, dat dergelijke voort
brengselen van landelijke bouwkunst minder nog dan
oude stadshuizen een omsluiting door een modern tiot-
toir en een asfaltbaan verdragen Zij zijn dooi hun bou
wers temidden van hun tuinen gedacht
Andere malen worden er, ter wille van wegverbiedingen
of -verleggingen, gedeelten van oude tuinen en parken
rigoureus geamputeerd De verhoudingen hiervan laten
evenwel dikwijls met toe, dat dit ongestraft geschiedt
Hoe vaak zijn b v in de laatste jaren niet- evenwichtcn
op dit gebied verstoord bij de „verbeteringvan de grote
weg, die van Utrecht naar Doorn voert'
Men vrage zich af, of dit alles wel goed ovetdacht is,
voordat met de „normalisatie van de weg een aanvang
werd gemaakt
Het is met mijn bedoeling, dit onderwetp in zijn gehele,
grote omvang te behandelen Zulks is, binnen het kader
van een tijdschriftartikel ook niet mogelijk
Vele honderden slechte voorbeelden zijn in ons land op
dit gebied te noemen Hier echter wil slechts de aan
dacht gevestigd worden op een probleem, dat momen
teel al te zeer veronachtzaamd wordt In kleine stadjes,
met smalle straatjes, is dit misschien nog meer het geval,
dan in de grote, waar vaak door de breedte dei wegen
de bestrating minder vlak tegen de huizen lijkt te liggen
Asfalt, beton, en cement-tegels, zij behoren, zoals gezegd,
bij onze moderne bouwkunst, zij zijn de requisieten,
waarmede onze mooie grote wegen worden bebouwd,
symbolen van een facet der hedendaagse cultuui Maar
in oude steden misstaan zij, en zij zijn, gelukkig, dikswjls
ook met strikt nodig Klinkers en zelfs de gesmade, on-
vershjtbare „kinderhoofdjes late men, indien mogelijk,
de plaats behouden waarop zij, historisch en aesthetisch
gezien, recht hebben
DOOR A BICKER CAARTEN
Tras-, fijn gemalen duif- of tufsteen vermengd met
gebrande schelp, kalk en water is een uitstekende
metselspecie, welke ook onder water toegepast, zeer hard
wordt In vroegere eeuwen werd tras om bij het met
selen van waterweiken, zoals kelders, sluizen en watei-
lopen van molens veel toegepast
De Romeinen waren in de eerste eeuwen na Christus er
reeds mede bekend, dat het tras, dat zij in Duitsland
aantroffen, even bruikbaar was voor grote werken als
hun eigen puzzolanaarde 2) Het gebruik van tras is ech
ter in latere eeuwen in Duitsland zeer achteruitgegaan
tot dat in 1682 door de Hollanders in Brohl a/d Rijn
de eerste trasmolen werd opgericht
In het begin van de 18e eeuw en wellicht ook vroeger,
was de handel in tufsteen een monopolie van de stad
Dordrecht De kooplieden aldaar hadden met de eige
naren van de Duitse steengroeven overeenkomsten ge
sloten, waaibij was bepaald, dat deze zich hier te lande
met geen andere handelaren mochten inlaten Alle tias-
molens in ons land moesten hierdoor de bonken tufsteen
uit Dordrecht betrekken Ten einde de tras als metsel
specie te kunnen toepassen moesten de stukken trassteen
worden fijngemalen Geen wondei, dat men in en bij
Dordrecht de eerste, grootste en meeste trasmolens
aantrof en er gesproken werd van Dords tras
Voor een goede bouw was het van het grootste belang,
dat uitsluitend deugdelijke metselspecie werd toegepast
De overheid had daarom in Dordrecht keuimeesters van
