3* fpj fl M,
36
Binnenplaats van het Ki uithuis
merkwaardigerwijs naar de buitenrand van de stad
gericht. Onder de brug was een gedenksteen aange
bracht waarop het volgend chronicum stond gebeiteld
DorMi VT eXpergls Carls
Slaap om te ontwaken.
Na de inneming van de stad door Frederik Hendrik
in 1629 ging het Kruithuis over aan de macht van de
Algemene Staten.
Tot 1742 heeft het als Kruithuis dienst gedaan en is
vervolgens voor arsenaal, laboratorium en wapen- en
kledingmagazijn gebruikt.
De gracht is in 1820 bij het graven van de Zuid-Wil
lemsvaart gedempt.
Het Kruithuis behoort tot een der merkwaardigste
monumenten uit de tijd van de tachtigjarige oorlog
en is een uniek specimen van schone Krijgs-bouwkunst.
Het grondvlak beslaat een regelmatige zeshoek, met
zijden van ongeveer 20 meter. Langs vier van de zes
zijden is een bebouwing van ongeveer 9 meter diepte,
terwijl langs de beide overige zijden een veel minder
diepe bebouwing is aangebracht, die oorspronkelijk
misschien alleen overdekte open galerijen zijn ge
weest. Door deze ongelijke bebouwing is de zeshoekige
binnenplaats niet geheel regelmatig van vorm. De bui
tenmuren zijn ruim 1 meter dik en rezen rechtstandig
uit de gracht op.
De gehele bebouwing heeft één verdieping hoogte
met een forse overkapping. De dieper bebouwde vier
zijden hebben natuurlijk een hogere kap dan de min
der diepe galerijen. Op de samenkomst van de smal
lere galerijen en de bredere voorbouw, zijn zeshoekige
traptorentjes aangebracht die zeer speels en coquet het
stoere aspect verlevendigen. De houten balkenzolde-
ring van de vier diep bebouwde gedeelten worden
gedragen door een typische boogstelling op vierkante
pijlers.
De van gehouwen Namense steen vervaardigde toe
gangspoort met tympan, is bekroond door een enigs
zins gekleurde wapensteen met de leeuw der Zeven
Provinciën. De forse kroonlijst, eveneens van Namense
steen is van een bijzonder profiel, n.1. een zeer hoge
hollijst. Bij ontgravingen is gebleken dat ongeveer
1 meter onder het maaiveld eveneens een natuurstenen
waterlijst aanwezig is. Vanaf deze waterlijst heeft de
muur een vrij steile helling zoals ook vesting- en wal-
muren die hebben.
De ramen met de luiken in de buitengevels zijn ver
moedelijk later ingebroken.
De architectuur van de binnenplaats-gevels is zeer fraai
en in tegenstelling met de buitenarchitectuur, open en
levendig.
Begane-gronds bevinden zich gekoppelde, getoogde
ramen, twee aan twee door een forse muurboog over
spannen. Zware blokken natuursteen bij de dorpels
en de boogaanzetten. De bogen zelf meestal met aan
zet- en sluitstukken.
Op vier binnenplaatsgevels staat een fikse topgevel,
waarin eenzelfde gekoppeld raam als in de onder-ver
dieping. Op de gevels van de galerijbouw staan telkens
twee van deze topgevels.
Leefde aanvankelijk nog het vermoeden dat het ge
bouw kelders zou bevatten, onderzoekingen hiernaar
hebben dit vermoeden wel erg aan het wankelen ge
bracht. Tot nu toe is geen spoor van kelders gevonden,
en ook de stenen trappen in de traptorens blijken zich
niet naar beneden door te zetten.
Het gebouw zelf is nog in uitstekende staat en solide.
Door oorlogshandelingen heeft het maar weinig scha-
Laboratortum van het Kruithuis Gezicht door dc tn^ang
