DE OOSTENDORPER WATERMOLEN
van de grote kracht van liet gecombineerde bedrijf.
Een belangrijke doorsnedetekening van de Hüver-
rnolen treft men aan in: C. Matschoss en W.
Lindner. Technische Kulturdenkmale (1932) (afb. 6).
De Hersummermolen staat of stond ten zuiden van
Huven aan de Stid-Radde en was uitsluitend koren
molen; nog aanwezig in 1931.
Uit dit overzicht blijkt, dat gedurende enige eeuwen
watervluchtmolens hebben bestaan. We kunnen twee
typen onderscheiden, molens welke hoofdzakelijk het
karakter hebben van een watermolen met op het dak
een windmolentje (afb. 1 en 5) en molens, welke als
windmolen zijn gebouwd en in hun romp de water- i
rad installatie hebben (afb. 2, 3 en 4). Bij het ene
type domineert dus de waterradmolen, bij het andere
de windmolen. De meeste molens hadden een onder-
slagrad.
Nauwelijks kunnen we ons een voorstelling maken
hoe mooi deze plattelandsbedrijfjes zullen zijn ge
weest. Hoog de windmolen, zijn machtige armen sui- j
zend door het luchtruim zwaaiend en, tegelijkertijd, i
aan zijn voet het lustig wentelende waterrad, voortbe-
wogen door de kracht van een beek, welke al kabbe
lend haar water in allerlei bochten door het land
afvoert
Zoals medegedeeld, doet het besproken schilderij den
ken aan Ruisdael, die bij voorkeur in het heuvel
achtige en bosrijke Bentheim, een streek grenzend aan
de Hummling, werkte. De op het schilderij afgebeelde
watermolen, met zijn hoge baksteenbouw, doet stellig
Duits aan. De fijne, zo goed geperfectionneerde wip-
Naast de vele berichten van plannen tot sloping, welke
ons bereiken mochten wij kennis nemen van de verge
vorderde plannen tot het restaureren van de Oosten
dorper watermolen, in de gemeente Haaksbergen
welke reeds op blz. 26 van dit nummer wordt vermeld.
De molen, die reeds lang in zeer verwaarloosde toe
stand verkeerde, is enige jaren geleden ten gevolge
van de watersnood voor een deel vernietigd en wegge
spoeld.
De Oostendorper watermolen is gelegen aan de Buur-
serbeek en dateert van het begin van de 17e eeuw.
Reeds veel eerder moet op ^dezelfde plaats een andere
molen hebben gestaan, waarvan tal van oude ge
schriften getuigen. Reeds in 1493 en 1330 wordt deze
molen in oorkonden en rekeningen genoemd. Ook
toen was het een hoge watervloed, die een eind maakte
aan zijn glorie; de molen werd geheel weggevaagd.
Daarna dit is na 1619 werden de tegenwoordige
gebouwen gemaakt o.m. met materialen, afkomstig
van een andere watermolen, de Hollandse Hamölle,
welke in de 14e- en 15e eeuw op de landsgrens ge
legen moet hebben, en in die tijd werd afgebroken.
De Haaksbergermolen, zoals deze door de bevolking
genoemd wordt, is een dubbele molen, dat wil zeggen,
dat zich aan beide zijden van de stroom een gedeelte
bevindt.
Aan de linkerzijde stond eens de oliemolen opgesteld,
waarvan thans nog slechts schamele resten getuigen.
Eertijds werden hier de oliezaden geplet onder twee
opstaande, rondlopende molenstenen, die men nog op
de oude plaats kan aantreffen.
In het gebouw aan de rechterzijde van de beek, be
vond zich de korenmolen. Dit deel bestaat nog, doch
verkeert in verregaande staat van verwaarlozing. De
rechtermolen had 2 onderslagraderen, terwijl er
vroeger ook een bovenslagrad geweest moet zijn.
Het is merkwaardig, dat al de olie-watermolens in het
Oosten van ons land links van de beken, en de koren
molens rechts van de stroom liggen. Mr G. J. ter
Kuile geeft in zijn boek „De Twentse Watermolens",
waarin een uitvoerige beschrijving van de Oostendor
per watermolen is opgenomen, een aantal verklaringen
30
Afb 6 Huvener watervluchtmolen
