11
HET TOLHUIS TE AERDENHOUT.
Opnieuw bestaan er ernstige plannen tot het slopen
van de vroegere tolgaarderswoning te Aerdenhout.
Het tolhuis „De Haringbuis", dat met de oude boer
derij aan de Viersprong en het tegenoverliggende
huis „Bos- en Landzicht" een zo aardig geheel vormt
en een der weinige oude en charmante stukjes van de
duinstreek is, dreigt hiermede nu te verdwijnen, daar
de gemeenteraad van Bloemendaal ten behoeve van
een noodzakelijke wegverbetering ter plaatse besloten
heeft het huis te laten slopen.
Reeds gedurende vele jaren is gesproken over de ver
betering van de weg en de daarmede nauw verband
houdende vraag of het tolhuis gesloopt of behouden,
eventueel verplaatst zou kunnen worden.
Het gebouwtje.komt niet voor op de Voorlopige Lijst
van Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en
Kunst, doch gezien de historische betekenis verdient
het zeker aanbeveling het uit slopershanden te houden.
De herberg (de bovenbedoelde tolgaarderswoning),
toen het „Claverbladt" of ook wel „Het vergulde
Klaverblad" geheten, werd in 1628 gekocht door een
Haarlemse bierbrouwer. Een latere eigenaar, de Zand-
voorter Dirk Knoop, die in 1649 het pand kocht, gaf
er hoogstwaarschijnlijk de naam van „Haringbuys"
aan, wellicht om de gunst van zijn mede-dorpelingen
te winnen, die van de langs het huis lopende Zand-
voorterweg een druk gebruik maakten, als zij voor de
afzet van hun vis naar Haarlem ter markt togen.
Het 17e eeuwse uithangbord, dat boven de deur van
het tolhuis hing, vertoont een geschilderd schip op een
koperen plaat met ijzeren afdekking. Aan de onder
kant zijn twee haringen in het koper uitgesneden.
Thans bevindt het bord zich in het Frans Halsmuseum
te Haarlem.
De eigenaars van de herberg pachtten de tol van de
grafelijkheid Brederode, uit de opbrengst werden de
kosten van wegonderhoud bestreden. De tolboom
stond bij het nabijgelegen Klaphek, waar de Zand-
voorterweg begon.
In 1824 vormde zich uit enige grondeigenaren een
Commissie, die het plan opvatte de oude Zandweg
naar zee te bestraten; zij richtten o.m. twee tollen in,
een bij het oude Klaphek en een bij de herberg Kost-
verloren te Zandvoort en verpachtten deze. Eind 1917
werd door het Gemeentebestuur van Bloemendaal het
binnen de gemeente gelegen gedeelte van de Zand-
voorterweg met bermen en aanliggende gedeelten
overgenomen. 1 Maart 1918 werd de tol opgeheven
en verloor het tolhuis de bestemming, die het sinds
eeuwen had vervuld.
Historici van naam als A. Loosjes Pz. in „Hollands
Arkadia" en Allan in zijn „Geschiedenis van Haar
lem" en in het bijzonder Mevr. J. M. SterckProot
in „Geschiedenis van Aerdenhout", schreven over dit
oude huis, waarvan het verdwijnen ten zeerste be
treurd moet worden.
Moge, ondanks het besluit van de gemeenteraad, als
nog een oplossing gevonden worden, die verkeers
technisch bevrediging schenkt en het behoud van het
gebouwtje verzekert. B. S.
COMMISSIE VOOR HET BEHOUD VAN DE
ST. PIETERSBERG.
Begin December is te Luik, op initiatief van de „Com-
mission des naturalistes liégeois pour la protection de
la montagne Sainte Pierre", de oprichtingsvergadering
gehouden van een Belgisch-Nederlandse wetenschap
pelijke commissie ter bescherming van de St. Pieters
berg. Afgevaardigden van de volgende wetenschappe
lijke genootschappen namen er aan deel: het Natuur-
Historische genootschap in Limburg, het Limburgse
Landschap en Limburgs Geschied- en Oudheidkundig
Genootschap, de Wetenschappelijke Vereniging van
Limburg te Hasselt (B.), de Société Botanique de
Liège en de Cercle des entomologistes liégeois, de
beide laatste te Luik.
In het Dagelijks Bestuur der Commissie waren aan
gewezen: dr P. Maréchal te Luik, voorzitter; jhr mr
W. Michiels van Kessenich te Maastricht en de heer
J'. Moons te Hasselt, vice-voorzittersF. Darimont te
1 Luik en drs R. Kofman te Maastricht, secretarissen.
Het doel der commissie is het behoud van de gehele
St. Pietersberg van Visé tot Maastricht, als natuur- en
cultuur-historisch monument. De commissie heeft
requesten gezonden aan de betrokken Nederlandse en
Belgische ministers, waarbij, wat betreft het Neder
landse deel, gewezen werd op de grote schade, welke
naar het oordeel van de commissie reeds door de Eer
ste Nederlandse Cement Industrie aan de St. Pieters
berg werd aangericht.
CONTRIBUTIE 1948.
Mochten wij van een deel onzer leden de contributie
over het jaar 1948 reeds ontvangen, anderen bleven
nog in gebreke.
Wij wekken deze leden op, zo spoedig mogelijk hun
contributie op onze girorekening 124326 over te
maken.
Bij voorbaat onze hartelijke dank.
