AMSTERDAMSE WOONHUIZEN
Dé mededeling over, dc Amsterdamse woonhui
zen (en pakhuizen) in het eerste .nummer van de
nieuwe verschijning van Heemschut deed stof op
waaien. Hoe-kon 't anders! Dat waren verschil
lende uitingen, in woord en geschrift. Eerst de
middengroep van de glimlach zonder meer, niet
beseffende waar 't om gaat- Dan ""de jubel; dat 't
nu in één klap uit is en dat Amsterdam nu voort
aan een museum zal zijn.'Ook de mening dat 't nu
uit moet zijn en dat. er reeds genoeg inbreuk is
gedaan op dc eigendom en dat een „monument"
geen gcmccnschapsbczit is.
De Rijkscommissie voor dc Monumentenzorg
corrigeerde enkele punten waaruit bleek, dat de
gegevens uit „bevoegde bron" vernomen nog niet
juist waren, mededelende:
„Ingevolge het aangehaalde artikel 7 van hel
Kon. Besluit vanY Mei 1945 (St.Bl. m. F. 67) mogen
werken en geb'ouwen die als monument zijn aange
merkt door de daartoe bevoegde instantie, niet
worden gesloopt of veranderd dan na vooraf gaan
de toestemming van de Rijkscommissie voor de
Monumentenzorg. Krachtens deze bepaling is de
legatie met mogelijk, zodat de Rijkscompiissie deze
aangelegenheid niet kan. overlaten aan de Com
missie voor de Oude Stad met wie zij op de
meest aangename wijze samenwerkt en dit trou-
wpns ook niet heeft gedaan."
Verder omlrcnt de monumentenraad:
„In 1946 is ju het leven geroepen een Voorlopige
Monumentenraad en geen Rijksmonumentenraad.
Dc Voorlopige Monumentenraad omvat mjf afdc-.
Iingen (geen vier) n.h:
Afdeling l, de Rijkscommissie voor het Oudheid
kundig Bodemonderzoek (niet: Wetenschappelijk
bodemonderzoek);
Afdeling II, dc Rijkscommissie voor de Monumen
tenzorg
Afdeling III, de Rijkscommissie voor de Musea;
Afdeling IV, de Rijkscommissie voor de Monumen
tenbeschrijving;
Afdeling V,dc Rijkscommissie voor dc Bescher
ming van Monumenten tegen Oorlogsgevaar."
Wij zijn de Rijkscommissie voor de Monumen
tenzorg dankbaar voor deze correctiën.
Nu een bezoek aan een stukje Herengracht.
Herengracht 10. Van dit huis zijn dc voorgevel en
twee kamers van dc begane grond uitvoerig ver
nield in de „Voorlopige Lijst". Toen aanvang 1947
de buitendeur openstond bleek dat boven de be
gane grond het huis leeg was, dc balklagen en
vloeren, alles eruit. Aangezien aan dc gevel niets
gewijzigd werd, was dit geen geval voor de
Schoonheidscommissie, maar alleen voor Bouwtoe
zicht. De in de „Voorlopige Hijst" vermelde kamers
bleven onaangetast, maar verder bleef er van het'
huis niet over. Wal is een monument? Alleen de
vermelde onderdelen of het gehele huis in zijlij
historische samenstelling?
Herengracht 40. Een bijzonder groot en hoog
huis rifet een zandstenen gevel in Lodcwijk XVI
stijl en een -bijzondere kamer wegens de be
waard gebleven schilderingen. Dil huis was eigen
dom van de Gcmccnle. De Universiteitsbibliotheek
is er nog eens in gevestigd geweest. Daarna kwam
er een school in, toen werd 't verhuurd voor school
en in 1940 ol '41 werd hel verkocht. Was een
gewild pand, want dil oudslc stukje Herengracht
(zie de kaart van Pieter Bast) was er reeds vóór
de grote stadsuitleg, zodat Ier plaatse de Keur van
aclitergeveJrooiJijncn enz. niet geldt, ol met andere
woorden, dat de tuin bebouwd mag worden, een
brede tuin, grijpende om dc aanliggende percelen
38 en 36. Als voorbereiding ener verbouwing wer
den de bovenverdiepingen reeds.voor atelier (con
fectie) gebruikt. Oude zolders hebben ivel rook
kanalen maar geen stookplaatsen. In de laatste
winter ontstond m de nacht brand welke met 'wei
nig schade beteugeld werd door de Brandweer.
Herengracht 250. Dit huis is lang woonhuis geble
ven tot het kantoorgebouw werd. In de koude win
ter ontstond brand boven achlcr in liet voor
huis. Door stijf bevroren grachten en zware sneeuw
ging 't blussen niet snel. Later bleek, dat de ver
woesting niet evenredig was aan 't vuurwerk, want
wat 't ergste had gebrand was dc inhoud van de
.zolder: archief en geborgen inboedel. Lering: Koud
Uw zolders leeg, geen archieven op zolder. Enkele
weken later was brand in-een onbetekenend huis
daar dicht bij aan dc Keizersgracht. Daar was te
zien, dat de brandweer liet verbrande archief van
de zolder verwijderde.
Herengracht 71. Langs de.hoofdgrachten zijn hier
en daar pakhuizen, veelal in de onderverdieping
20
D
