Okke Haverkamp
KLOKHUIZEN IN GRONINGEN
„Een bijzonderheid, die kenmerkend is voor Gro
ningen, vormt het feit, dat de toren niet met de kerk
verbonden is, maar geheel vrij op een hoek van het
kerkhof staat".
Aldus ongeveer Dr. E. H. ter Kuile (16) en hij
voert ons daarmede naar het onderwerp, waarover
ik U dacht in deze bijdrage iets t.e vertellen.
Een opmerkzaam reiziger door het Noorden van
ons land zal het niet ontgaan zijn, dat men in de
provincie Groningen ten eerste verscheidene kerken
ziet zonder een toren; en ten tweede verscheidene
andere zonder een toren-er-aan-vast.
De toren, dienend om de luidklokken te herbergen,
staat dan ergens op een hoekje van het kerkhof, nu
eens wat dichterbij, dan weer wat verder van het
kerkgebouw verwijderd.
En het zou mij niet verwonderen, wanneer er onder
de opmerkers verscheidene waren, die zich afvroegen:
„Waartoe dit? Waarom dit alleen hier?"
Zij kunnen gaan
snuffelen en hier en
daar een kleine notitie
vinden, de een deze uit
leg gevend, de ander
die. Misschien zelfs leg
gen zij het oor te
luisteren bij het volk
en horen een verhaal,
een sage (14 7;
10 5-7; 6 85-86) 1).
Maar met dit al blijft
het een fragmentarische
kennis van een ver
schijnsel, dat uit kunst
historisch, zowel als
volkskundig, net zo
goed als uit cultuur
historisch oogpunt be
langwekkend lijkt.
Mij gaf dit „frag
mentarische" in mijn
kennis een onbevredi
gend gevoel. Het uitte
zich in het samenbren
gen van al datgene,
wat volgens mij met
deze vrijstaande Gro
ninger kerktorens, of,
laten wij het meteen
noemen met de naam,
die mij beter bleek
deze klokhuizen iets uitstaande had. Men vinde het
resultaat van dit samenlezen (en het poneren van
enkele vragen die als vanzelf dan rijzen) onderstaand.
Een bekencl verschijnsel
Het eerste, wat men zich moet afvragen bij het
aanschouwen van één of meer klokhuizen in Gronin
gen is wel dit: „Komt dit veel voor?"
En de vraag stellen is haar beantwoorden: inder
daad, het komt veel voor. Zoveel zelfs, dat een
geboren en getogen Groninger, wiens aandacht
door mij op het verschijnsel werd gevestigd, eigen
lijk niet eens wist, dat er torens in zijn land „los"
stonden! Zó gewoon is het verschijnsel voor een
Groninger geworden.
Ja zeker: „Slochtertoor'n", dat weet iedereen, die
staat losmaar andere ook
Ze zijn er, in overvloed.
Slaat U slechts een blik op het bijgevoegde
3znn A
m A
x A Am
24
ATT7TÏT
Ayyvrr
o 21MJ
IDOTo
o 7TTTÏÏ
MO
Xltto
xm A
A Bestaande klokhuizen
As Verdwenen klokhuizen
Bestaande klokkestoelen
Verdwenen klokkestoelen o
i j De cijfers verwijzen naai de nummering van de hteratuin opgave Na de dubbele punt staat de blz aangegeven
