9
van deze vermeende verbeteringen, die verre
van noodwendig warpn, was, dat het harmo
nische verband, dat er tusschen huis en weg
bestond, verloren ging en het evenwicht op
in het oog springende wijze verstoord is. Men
was vervuld van toekomstige verkeersproble
men, die zich nooit zouden voordoen en zag
vat van wezenlijke waarde was over 't
hoofd. Het moge den ontwerpers van hét ruil
verkavelingsplan tot leering strekken! In een
zoo natuurlijk ontstane en gegroeide situatie
zal men zich bij het projecteeren van nieuwe
wegen tot het uiterste moeten beperken en,
om het karakter van het geheel niet te scha
den, in de eerste plaats verbetering moeten
zoeken m herstel van de bestaande,wegen en
afwateringen en ook voor een groot deel, ten
rninste zooveel mogelijk, „kavelruil" in plaats
van „ruilverkaveling"- tot stand moeten
brengen.
Het is zeker een niet minder moeilijke dan
schoone taak, hier zooveel waarden van sterk
uiteenloopenden aard in juiste verhouding
tegen elkaar af te wegen en hun plaats in
een groot* verband te bepalen.
Een taak, die niemand volbrengen kan zonder
fouten te maken, maar- ook zeker niet, zonder
eenige van 's lands geheimenissen te hebben
doorgrond.
Het ruilverkavelingsplan ontkent en negeert
al deze geheimenissen, het ontkent de waarde
van het bestaande, dat uit de natuur van dit
land is geboren, het negeert de tradities, die
zich hier wisten te handhaven en waardoor
het grootendeels gespaard bleef voor den ver
nietigenden invloed der bouwindustrie, die
het boerenland haast nergens onaangetast
heeft gelaten, maar het landschap heeft ont
luisterd en het boerenleven heeft verarmd.
In zijn strijd tegen de ontaarding van de
boerenbouwkunst schreef de Heer v..d. Kloot
Meyburg 35 jaar geleden:
„Den boer moet meer liefde en waardeering
worden ingeboezemd voor hetgeen zijn vader
en grootvader hem nalieten en in hem dient
het besef te worden opgewekt, dat die oude
overblijfselen beschermd dienen te y/orden als
zijnde tot op zekere hoogte een eigendom,
waarop ook de gemeenschap rechten kan doen
gelden...". Maar hij verloor daarbij uit het
oog, dat juist de gemeenschap ieder levend
verband met deze voortbrengselen reeds lang
had verloren en dat, waar elders slechts een
vorm, een getuigenis, een herinnering bleef
aan voorbij gegane tijden, op zich zelf wel
schoon en levend, maar toch zonder verband
met het dagelijksche leven en daarom meer
weemoedig dan vreugdevol, hier nog het
langst iets bewaard bleef, in een grooter yer-
band met mensch en natuur, iets van dat
ecuwig onveranderlijke als het gaan en komen
der jaargetijden.
Want toen de eerste teekenen van ontaarding
der bouwkunst op 't land zich openbaarden,
had het vernietigingsproces zich reeds voor
een groot deel voltrokken, terwijl het boeren
leven onaangetast was gebleven, zooals het
steeds onaangetast en schier onveranderd
Heef, als in de wisseling der tijden elders
groote veranderingen plaats vonden.
Zoo dient dan vooreerst niet de boer tot 't
besef te worden gebracht, dat de oude over-
Anonieme Aquarel
van Formetum op
Terschelling.
<rv -m
