16
Gelukkig komen er tegenwoordig
weer nieuwe molens bij, zij het niet
in die mate als noodzakelijk is om
ons vaderlandsch molenbezit geheel
op peil te houden. Dat er evenwel
gebouwd wordt is belangrijk en het
is daarom wel eens goed hiervan
rekenschap te geven en de aandacht
te vestigen op den tegenwoordigen
bouw van windmolens.
We vermelden dan allereerst, dat te
Kropswolde bij Hoogezand een acht
kante steenen korenmolen en te Oud
dorp bij Alkmaar een molen werd
gebouwd ter vervanging van molens,
die door brand waren verloren ge
gaan. Druppelsgewijze volgen nu
nieuwe molens, waarbij het opvallend
is, dat deze vrijwel steeds worden
gebouwd in een tweetal streken van
ons land, n.1. in Zuid-Holland en in
Noord-Brabant en Limburg. Buiten
deze drie provincies vallen te ver
melden een ronde steenen stelling-korenmolen te Ellewoudsdijk, Zld. (1934), een
achtkante rieten watermolen te Slochteren, Gr. (1934) en een wipmolen aan het
Zuidlaardermeer (1934).
In Zuid-Holland vermelden we een kleinen onbewoonden wipmolen bij Haastrecht
(1930), een molen te Nieuw Beierland (1931), een ronden steenen watermolen bij
Hazerswoude (1929), ter vervanging van den verbranden rieten achtkanten molen,
een steenen molen van den Veenderpolder nabij het Braassemermeer (1934), inde
plaats van een reeds eerder vrijwel gesloopten achtkanten rieten molen, een wip
staartmolentje bij de Kaag (1935), en ten slotte den in 1942 gebouwden ronden
steenen molen van den Aderpolder bij Rijpwetering.
Bij beschouwing van het type van de geheel nieuw gebouwde molens blijkt, dat
men in het algemeen de voorkeur geeft aan ronde steenen molens, een verschijnsel,
dat zich ook in Brabant en Limburg voordoet.
Interessant is het de richting, die de molenbouw in het zuiden van ons land in
slaat, gade te slaan. Oorspronkelijk was deze streek rijk aan standerdmolens, doch
de steenen korenmolens behaalden in de vorige eeuw geleidelijk de overwinning;
de ronde steenen grondmolens, de ronde steenen beltmolens en de ronde steenen stelling
molens. Hierin is thans wederom wijziging gekomen, omdat de grondmolens niet meer
worden gebouwd wegens gebrek aan voldoende bergruimte en de beltmolens niet meer
vanwege de hooge kosten, verbonden aan het opwerpen van den kolossalen molenberg.
Indertijd werden deze molenbelten wel opgericht door de gezamenlijke boeren als
buurdiensten, ter verkrijging van een eigen dorpskorenmolen, waarbij zij belang
hadden; vele duizende karrevrachten zand werden daarvoor kosteloos aangevoerd.
Foto A Bicker Caarten
De in 1942 gebouwde ronde steenen molen van den
Aderpolder bij Rijpwetering Z.-H.
