HEEMSCHUT
77
evenwel radicaal gewijzigd. Het is vermoedelijk méde onder invloed' van de toe
neming van de snelheid van het verkeer, welke niet aan dé aandacht van den
voorbijganger ten goede kwam, dat de opschriften steeds grooter werden. Men
bracht deze niet langer uitsluitend tegen den voorgevel aan, maar ook degen'den
zijgevel, wanneer deze boven de naburige panden uitstak. Bovendien beperkte
men zich niet langer tot de gevels van het betrokken zakénpand,: maar werden
hiertoe de meest in het zicht komende gevels van willekeurige gèbóuwén in het
stadscentrum benut- Werd vroeger de. aandacht gevraagd vöor eeri. ter plaatse
gevestigde zaak, een bijzondere reclame dus, nu verkrijgt de reclame éenalgémeen
karakter door op geheel willekeurige plaatsen den naam van eén zaak of van een
handelsartikel te vermelden. Op welke wijze hét .stadsbeeld' daardoor werd-ge
schonden, blijkt, wel duidelijk uit eën afbeelding in het Februari-nummer 1940 van
het tijdschrift .van Heemschut, hëtwëlkden hoek. van het Rembrandtplein: bij de
Amstelstraat in 1898 voorstelt en waarbij dè afbeelding op een kleurloos' plaatje
het niet haalde bij de werkelijkheid. Uit den aard van de zaak waren dergelijke
réclamés kostbaar en was het grootste rendement té verwachten op drukke verkeers
punten.' Met het gevolg, dat de grootste steden hiervan het meeste te lijden hadden.
Was vroeger de kleine middenstander baas in eigen huis en kon hij zich beperken
tot een simpele aanduiding van den aard.van zijn zaak,ponder andere opgave van
hetgeen daarin werd verkocht, dan een naar behoefte varieerende etalage, nu is.
de fabrikant of de grossier heer en meester en worden de artikelen geleverd onder
de uitdrukkelijke voorwaarde daarvoor reclameborden te mogen aanbrengen. Deze
reclameborden, meestal van geëmailleerd plaatijzer gemaakt en in felle kleuren
afgewerkt, missen elk persoonlijk karakter. Tegenover de artistieke uitvoering van
de reclames door onze voorouders staat de meest banale vorm van het massaproduct.
Volstond.-men .vroeger metde aanduidingKoloniale Waren, nu is men niet.
tevreden,zoolangaan den voorgevel van het meest bescheiden plattelandswirikeltje
niet .alle soorten thee worden vermeld, welke daar met mogelijkheid kunnen worden
verkocht!-, Hierbij komt, dat ieder-probeert, om zijn concurrent te overtreffen, in
het; bijzonder in, smakeloosheid. Aanvankelijk beperkte mén zich tot verbruiks-
artikelen 'als koffie en thee, bief, jenever, waarbij evenwel de afmetingen Van de
borden:, dikwijls in omgekeerde verhouding: stonden tot de belangrijkheid van.het
artikel zelf (brasso,erdal,persil). Daarna kwamen rijwielen, auto's, benzine,: olie,
banden enz. aan de beurt.
Ten. slotte meenden verzekeringsmaatschappijen, gröof-industriëëh en andere
lichamen niet achter te kunnen blijven. Met het gevolg dat de. mooiste .plekjes in
de stéden, de dorpskommen en het platteland daardoor worden bedorven. Immers,
beperkte: men zich' vroeger in hoöfdzaak tot de stad, vandaag is geen schaapskooi
of geen stukje bosch of heide vóór. den reclamechef van een groote handels
onderneming: meer veilig. Geen plattelandscaféhouder, die zichzelf respecteert, kan
het tegenwoordig, zondér lichtbak stellen. Dit is het speciale terrein van de bier
brouwerijen. Tot wélke excessen tenslotte de lichtreclames aanleiding geven, blijkt
uit. een. bezoek aan wereldsteden als Londen, New-York, San Francisco.
