50 HEEMSCHUT Een gave is in geheel Nederland niet. Doch een gevel van 1400 is een unicum. Dat komt in Nederland niet voor, behoudens een- heel enkel fragment. En zulk een hoogst merkwaardig fragment, een der hoogst zeldzame en alleroudste van Nederland was te Deventer het huis aan de Groote Overstraat 8991. Was het nu absoluut onmogelijk dit fragment te behouden? Was er geen weg te vinden een huis te maken met behoud en restauratie van den geveltop en wat er verder van den ouden gevel over was. Leeken zullen zeggen: neen. Doch wie op dit gebied meer heeft medegemaakt zegt: ja. Door de afbraak van den Gothischen gevel te Deventer is het kunstbezit van Nederland verarmd Dit stemt temeer tot droefenis omdat de alleroudste woonhuis gevels te tellen zijn. Wanneer het gaat om een zoodanig zeldzaam stuk, dient het uiterste beproefd te worden om dit te behouden. Doch dat is nu te laat. Late men nu toch in Nederland begrijpen dat wanneer er ergens een werkelijk merk waardige gevel of slechts een fragment behouden moet blijven, daarvoor wel een weg te vinden is. Doch dan moet in de eerste plaats de werkelijke belangstelling aanwezig zijn en het begrip dat de alleroudste overblijfselen van Nederlandsche beschaving min of meer nationaal bezit zijn geworden. Hoeveel voorbeelden zijn er aan te wijzen van oude gevels die dreigden te verdwijnen doch die door het inroepen van ter zake kundige hulp alsnog gered werden en tot iets schoons en tevens practisch bruikbaar werden gemaakt. Nu eens gebeurde dit vanwege Monumentenzorg, dan van Gemeentewege of door een Vereeniging of door particulieren. Wie op dit gebied thuis is heeft de voorbeelden voor het grijpen. Vergissen wij ons niet dan is er eenige jaren geleden een bekendmaking van den Minister O.K.W. gezonden aan alle Gemeentebesturen om in dergelijke gevallen het Ministerie te berichten alvorens tot afbraak over te gaan. Dit geldt in de eerste plaats voor Gemeenten waar geen Monumentenverordening of iets van dien aard is. Doch te Deventer is een Monumentenverordening en een Monumentenlijst. Zulk een Monumentenlijst wordt in den regel door vakkundige personen opgemaakt en door een Raadsbesluit vastgelegd. Dit brengt dan nog al eens de gemoederen in beroering omdat de plaatsing van een huis op de Monumentenlijst invloed heeft op de waarde van dat huis. Doch wanneer eenmaal een huis op de Monumentenlijst staat wordt het veilig geacht. Wel weet ieder die kennis genomen heeft van Monumentenverordeningen, dat er mogelijkheid bestaat een huis weder van de lijst af te voeren. Doch dan verwacht men dat zulks niet gebeurt zonder een Raads besluit en gegrondvest op een deskundig of officieel advies. Vooral wanneer het betreft een type bouwwerk, zoo oud, dat er in Nederland slechts heel enkele voorbeelden aanwezig zijn. Door het geval te Deventer wordt een leelijk precedent geschapen. Ieder kan zich nu voortaan op dit geval beroepen en dan is alles weer even ver als dat er geen verordening is. Toch is het niet noodig, ook niet zonder een verordening. Want het ware middel tegen afbraak van kunsthistorisch belangrijke bouwwerken is gelegen in het besef dat het behoud van het erfgoed der vaderen een nationale eer is. Dit besef gaat uit boven alles. Ook boven een Monumentenwet. Hét is ten deze merkwaardig op te merken dat Nederland een der \yeinige> landen van Europa is waar geen Monumentenwet is. Niettemin wordt in weinig landen zoo veel gedaan voor behoud en restauratie van oude bouwkunst als in Nederland. Dat komt door het sedert lang ontwaakte en steeds groeiend besef van den plicht tot behoud van de schoonheid van Nederland. Dit betreft niet alleen oude bouw werken doch ook grachten, natuurschoon, vestingwerken en zooveel meer. A. K.

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1939 | | pagina 4