HEEMSCHUT
13
HET KASTEEL VAN BORN WORDT AFGEBROKEN
Wederom verontrust ons uit Zuid-Limburg een ontstellend bericht waarin slooperszin
hoogtij viert en aan breekijzer met voorhamer het woord wordt gegeven om een
onzer mooiste 17e-eeuwsche gebouwen, zoomaar, eenvoudig op te ruimen. Ik bedoel
hiermede dat het massieve monumentale kasteel van Born, ongeveer zes K.M. ten
N.-W. van Sittard gelegen, wordt afgebroken. Niet dat het machtige bouwwerk
daar nog staat, in volle fierheid het omliggend gebied beheerschendhelaas neen.
Een ieder hier herinnert zich nog den nacht van 28 op 29 Augustus 1930, toen
om even na tien uur het zich ter ruste begevende personeel weder naar beneden
kwam gestormd met de ontzettende boodschap, dat in de bovenverdieping van
den hoofdvleugel nabij den noord-westelijken toren brand was uitgebroken. (Zie
Maandblad „Heemschut" No. 9, Sept, 1930).
Dat dit fatale gebeuren een zóó ontzettenden omvang kon aannemen, dat de totale
inwendige vernieling van dit mooie gebouw er mede gemoeid was, moet worden
toegeschreven aan het gehaspel en gemodder, dit laatste zoowel in werkeli)ken als
in figuurlijken zin, met het blusschingswerk, daar het moerassige water uit de
kasteelgrachten de toevoerbuizen der plaatselijke brandspuiten herhaaldelijk verstopte.
Van een eenigszins krachtdadig aantasten van het vuur kon bijgevolg geen sprake
zijn. Eerst om half twee, twee uur, kwamen de motorspuiten uit Heerlen en
Maastricht op het terrein van den ramp, veel te laat natuurlijk om nog te kunnen
verhoeden, dat het kasteel tot in zijn fundamenten uitbrandde, waarbij een menigte
mooie oude meubelen en schilderijen verloren gingen. En toch, niettegenstaande
ongeveer een kwart etmaal het verwoestende element zijn woede kon botvieren,
hadden de meterdikke muren oogenschijnlijk niets geleden; wel waren een viertal
gewelven der fundeering zoodanig ontzet, dat stutten noodzakelijk bleek. Het kasteel
zooals het tot vóór dit noodlottig gebeuren daar stond, werd gebouwd tusschen
de jaren 1647 en 1684 door JAN ARNOLD baron VAN LERODE en bestond uit een
in rooden baksteen opgetrokken massief vierkant middengebouw met aan de vier
hoeken even massieve vierkante torens, die een zeer eigenaardige kubusachtige
bekroning droegen. De tegenwoordige eigenaar is de heer BARBOU DE ROOSTEREN.
Het schijnt nu zeker dat het kasteel niet herbouwd zal worden, de afbraak wil
men benutten voorwegverharding.
Maastricht, Febr. 1937. W. F. H. DE HAAN.
Onderschrift van de Redactie.
Dit bericht, dat ook in de pers de ronde deed, gaf het Bestuur aanleiding ter
bevoegder plaatse inlichtingen in te winnen. Het kasteel is zes jaar geleden afgebrand.
De vloeren en het dak verbrandden en de kale muren bleven staan. De herstelling
zal veel geld kosten en na herstelling zal het gebouw dan een bestemming moeten
hebben. Nu er behoefte is aan puin voor wegverharding wil men daarvoor gebruiken
de losse steenen en de steenen van de binnenmuren. Het Bestuur is met deze zaak
bezig om te trachten een weg te vinden dat het kasteel hersteld wordt of de ruïne
in stand gehouden wordt.
