HEEMSCHUT
47
studieprijsvragen. Er kwamen correspondenten over het gansche land om bij
dreigend onheil alarm te blazen, terwijl ook met buitenlandsche lichamen betrekkingen
werden aangeknoopt.2) Gij ziet, een uitnemend plan. En aanstonds vingen de
bemoeiingen aan, onafgebroken tot op dezen dag.
Ik heb de verslagen ervan nog eens doorgelezen, maar kan aan eene opsomming
ook zelfs niet denken. Alleen als blijde profetie het eerste succes. Scheybeek te
Beverwijk gered, aangekocht door een aanzienlijk Amsterdammer en nog vele
jaren later prachtig gerestaureerd.3) Doch zelfs in mijn kort bestek wil ik gewagen
van onze bewondering voor het enthousiasme dat stand hield tegen tallooze
teleurstellingen in. Welk een tact, welk een geduld eischten de onderhandelingen
met departementen, gemeenteraden, polderbesturen, kerkvoogdijenWelk een stuiten
vaak, niet alleen op onkunde dat is te verhelpen maar op parmantigen onwil,
waardoor b.v. zeker gemeenteraadslid, trots dringend verzoek, een paar allerprachtigste
gevels voor afbraak liet verkoopen, omdat het gezanik hem de keel uithing. Zoo
heeft de stichter van Heemschut in den aanvang bitter weinig medewerking onder
vonden! Inderdaad, eindeloos zijn de berichten over tóch geveld, tóch gedempt,
tóch gesloopt. Ach, het Coehoornpark te Bergen op Zoom en de St. Pietersberg te
Maastricht en de onttakeling van Arnhem 4) en de duinen van Noordwijk en Katwijk,
door Domeinen afgegraven, dezelfde machthebbers, die°thans het beroemde Kruythuis
-van Den Bosch hebben ontluisterd. Al spoedig kwam ook op ons gebied de booze
invloed van den oorlog. Velen uwer herinneren zich de heerlijke noteboomen te
Beesd, Spijk, Heteren, die voor den aanmaak van geweerkolven moesten vallen,
gelijk de hooge houtprijzen in het algemeen ons van veel schoons hebben beroofd.
Noodzaak toen, zegt men. Maar waarom moest nog het vorig jaar de eeuwenoude
-boom aan de Strekvaart te Hillegersberg in vollen bladerentooi onder de bijl
vallen?5) En, ander punt op het werkprogramma, de ontsiering van het land door
telefoonpaal en reclamebord, dat gaf ook in den aanvang harden strijd. En nog.
Hoe zot om vlak vóór het koor der kerk te IJzendoorn een transformatorenhuisje
te zetten. 6) En, o, de baderskampen langs strand en duinAanziet eens in ons
maandblad de foto's van de zomerhuisjes op Ameland
Gelukkig, ik kan ook blijder toon aanslaan en een greep doen uit rijken overvloed.
De bedreigde bosschen van Gaasterland althans ten deele gered; van de oude
kerk te Wierum althans de toren behouden; het overoude kerkje van Fransum
bij Aduard wie bezocht het zonder aandoening? nog in wezen. De oude
hortus botanicus van Harderwijk, vernuftig tot vuilnisbelt ingericht, kon gedeeltelijk
worden gered en de heer TERSTEEG hem in beteren staat herstellen. Het gemeente
bestuur van Bussum kocht het landgoed Bantam aan; ook de stadsherberg te
Kampen zoowel als de Lage dijk te Zaandijk met de typische bruggetjes ontkwamen
aan den dood. Het vellen van liefst alle boomen te Workum kon worden voor
komen, in datzelfde jaar 1922 werd de terp, waarop Mantgum ligt, voor doorgraving
bewaard en het Oude Delft voor ontsiering door de electrische tramlijn nog
gelukkig behoed.
Reeds 10 October 1912 trad in Noord-Holland eene verordening in werking tot
