54
HEEMSCHUT
Grachtdemping was ook weer aan de orde. Te Leiden ging het Levendaal de dwarsgracht
van het Rapenburg dicht omdat deze fraaie gracht onwelriekend was doordat de huisriolen
erin uitliepen. Heemschut wist vele jaren geleden twee keer dit geval tegen te houden, doch
liet het nu maar gaan, protesteerde niet. Het Rokin te Amsterdam is nog aan de orde.
Vroeger was de belangrijkste beweegreden het vervuilde water, toen het meest verkeer, nu
hoofdzakelijk gebrek aan autoruimte. Het Gemeentebestuur heeft een brief van de Rijks
commissie voor de Monumentenzorg waarin de demping niet wordt afgeraden. Deze brief is
echter vele jaren oud en uit den tijd toen het eerste deel dicht ging, uit denzelfden tijd toen
de Singelgracht te Purmerend dicht ging; ieder die de gracht te Purmerend vóór en na de
demping zag, zal gezien hebben hoeveel schoonheid teloor ging. Tegen de verdere demping
van het Rokin adresseerde het Kon. Oudheidkundig Genootschap op historische overwegingen,
het Genootschap Amstelodamum eveneens. Heemschut hield 12 jaar geleden voor dit doel
een heele tentoonstelling in het Stedelijk Museum, 6 jaar geleden een openbare bijeenkomst
in het Concertgebouw en had geen lust weer veel te doen, meende te moeten volstaan met
een adres op schoonheidsoverwegingen. Het biedt verheugenis dat nu wederom de schilders
voor den dag gekomen zijn; de Mij. „Arti et Amicitiae", die op schoonheidsargumenten tegen
de demping zijn. Heemschut's meening is dat het Rokin „gerestaureerd" moet worden, waar
onder te verstaan samenvoeging van een goeden verkeersweg, behoud van het water en
herstelling der verwaarloozing. Heemschut wacht nu maar af. Te Schagen wist men beter
raad. Daar kwam geen enkel bericht vandaan tot er een plaatje in de krant stond dat men
bezig was de eenige gracht die men had een typisch Noord-Hollandsch grachtje dicht
te gooien met zand. Daar was geen bouwmeester van buitenaf bij noodig, dat kon men wel
alleenwanneer er schoonheid gemaakt moet worden is dergelijke hulp veelal wel noodig.
Te Alkmaar wilde men niets minder dan de prachtige Mient dempen en meteen het even
schoone Verdronken Oord met zand vullen; het Gemeentebestuur was daar fel tegen en het
gebeurde niet. Te Landsmeer wilde men de breede sloot langs den Hoofdweg dempen.
Heemschut gaf na bezoek ter plaatse een advies en de demping ging niet door. Te Leeuwarden
wilde men alle overtollige grachten in de binnenstad dempen; ook dit ging niet door. Te
Franeker waar men liefst alle grachten van het stadje wilde dempen leek het gevaar bezworen
achteraf blijkt dat er nu weer dempingsplannen zijn. Dit houdt verband met den grooten
verkeersweg OW door Friesland. De grachten te Monnikendam genaamd Niesenoords-
burgwal en Bloemendaal leken verloren ondanks Heemschut's advies om ze niet te dempen,
doch in werkverschaffing te reinigen en op te knappen. Deze grachten werden gered door
een eenvoudigen man, een inwoner, die zich beriep op zijn oud recht dat hij en zijn voor
vaderen deze grachten als weg te water hadden gebruikt. Zoo kon het gebeuren dat beide
grachten uitgediept werden en de oevers opgeknapt in werkverschaffing, juist zooals Heemschut
vroeger raadde.
Veel boomgevallen kwamen aan de orde; voorgenomen vellingen het meest. In den regel
werd gunstig resultaat verkregen in samenwerking met het Staatsboschbeheer, waardoor vele
vellingen werden voorkomen of nieuwe aanplant verkregen.
Beken hadden weder de aandacht. De onovertroffen schoonheid der Buurserbeek leek verloren
doordat de Provinciale Waterstaat haar normaliseeringsplan doordreef, tot de Rijkswaterstaat
kwam en een ander plan maakte waarbij veel minder teloor ging. De Limburgsche beken
hebben steeds aandacht. Die van Zuid-Limburg zijn vrijwel buiten gevaar. Nog niet lang
geleden wilde men een deel van het Geuldal onder water zetten, een kunstmatig meer maken
om een electrische centrale te drijven; dat is nu weer voorbij. Ook de Leubeek blijft door
