HEEMSCHUT
7
kenmerkende stijlverschillen vallen wel waar te nemen. Hoeveel motieven zijn er niet op
de tegels verwerkt! Naar het midden der zeventiende eeuw treedt er een tendenz voor
het naturalistische op en dan verschijnen naast de volkstypen „slechte mannekens" geheeten,
de tegels met kinderspelen, met Chineesjes, met landschapjes, met romantische scènes en
„harders" (herders). Maar wel geen genre heeft het tot zoo groote populariteit gebracht
als de Bijbelsche voorstellingen, die in schier geen huis ontbraken. Immers, de niet
geletterde kende weinig meer dan zijn Bijbel, doch deze kende hij dan ook goed en
daarom vond hij het aangenaam deze tafereelen in zijn omgeving te zien. Vele van deze
Bijbelsche voorstellingen zijn in paars uitgevoerd. Men kent ze mèt of zonder tekst. In
het laatste geval is het niet altijd even duidelijk, wat de tegel te zien geeft. Wat deden
onze voorouders met al deze tegels en waarom was de navraag zoo groot, dat er minstens
een tachtigtal werkplaatsen moet hebben bestaan? In de eerste plaats gebruikte men ze
als muurbekleeding van de schouw, waardoor het brandgevaar verminderd werd. Maar
bovendien dienden zij vaak als lambriseering in het eenvoudige burgerhuis. Bij meer
welgestelden vond men ze in gangen en kelders en keukens. Soms deden tegels zelfs als
gevelversiering dienst, vooral wanneer in het huis iemand woonde, die op een of andere
wijze bij de fabricage of den handel betrokken was. Dan werden vaak fraaie en bewerkelijke
tegeltableaux in den gevel geplaatst met symbolische voorstellingen, zeeslagen., of groote,
bonte bloemvazen.
In ons moderne leven speelt de tegel op geen _stukken na meer de rol die hij bij onze
voorouders vervulde. Het aantal tegelfabrieken is dan ook tot slechts enkele geslonken. Doch
van dit drietal is er nog een, die sinds de zeventiende eeuw het bedrijf voortzet en nog
vrijwel de oude tradities huldigt. Dat is de fabriek van Makkum, waar ook het in het
Noorden zoo bekende Makkumsch aardewerk gemaakt wordt.
De Delftsche tegel, dien ge in een eikenhouten lijstje aan Uw muur hebt hangen, of dien
uw vrouw gebruikt onder haar trekpot, is dus waarschijnlijk heelemaal niet Delftsch. Laat
hij er U vooral niet minder dierbaar om zijn.
Matty Vigelius.
BOEKBESPREKING
Zaens Skoon. Dat is een prachtig boekDe Uitgever MEYER'S boek- en handelsdrukkerij
te Wormerveer stelde den Heer R. J. OlIWEJAN in de gelegenheid zijn goede penteeke-
ningen van de Zaanstreek in een fraai werk te doen verschijnen. De merkwaardige schoon
heid van de Zaan, van de wateren, de landschappen, de huizen is hierin vastgelegd zooals
alleen iemand doen kan die in de streek is opgegroeid en de liefde tot de schoonheid van
zijn land in zich heeft en die, als de echte Zaankanter OUWEJAN met de teekenkunst en de
calligrafie is begaafd. Het boek is een prachtige topografische atlas van de Zaan geworden,
die eerst later op de juiste wijze gewaardeerd zal worden. Echter ook nu reeds voldoende
om de geringe oplaag van 250 exemplaren te plaatsen. Het boek is duur en goedkoop
tegelijk; duur omdat het f39.— kost wat men in dezen tijd veel vindt; goedkoop omdat
ieder die iets weet van wat een boek kost den prijs laag zal vinden.
A. K.
